Financiering

2a     Gecontracteerde beleggingen

 
Obligaties
Dit betreffen de obligaties in voormalig Fonds Uiver. De boekwaarde van de obligaties van circa € 81 mln. plus de opgelopen rente eind december 2022 van circa € 68 mln. komt uit op circa € 149 mln., terwijl de marktwaarde eind december 2022 circa € 146 mln. bedraagt. De komende 8 jaar zal de gemeente nog de jaarlijkse renteopbrengst ontvangen van totaal € 20 mln. In 2022 is één obligatie, groot 19,8 mln., contractueel vervallen.

Belegging Meewind
Meewind is een fonds waarmee particulieren, overheden en bedrijven participeren in duurzame energieprojecten. De gemeente Den Haag heeft vanaf 2009 een participatie in subfonds Zeewind met een boekwaarde van € 9,7 mln., dat is een groot windmolenpark op het Belgische gedeelte van de Noordzee. De marktwaarde van Meewind bedroeg op 31 december 2022 € 12,6 mln.

Voorziening belegging obligaties en belegging Meewind
De belegging bestaat uit gekochte obligaties van banken met een zeer goede tot goede kredietwaardigheid. In de portefeuille kan een risico ontstaan, wanneer gedurende de looptijd de kredietwaardigheid van een van de banken waarin is belegd, onder druk komt te staan of neerwaarts wordt bijgesteld. Mogelijk ontstaat daardoor het risico van koersverlies bij verkoop. Dit risico wordt door de beheerder van deze portefeuille (ASR Vermogensbeheer) als klein beschouwd. Daarom is er geen voorziening getroffen. De marktwaarde van de belegging Meewind per ultimo 2022 is hoger dan de boekwaarde. Hierdoor is op basis van de huidige inzichten geen risicovoorziening benodigd.

Overige uitzettingen

Om een impuls te geven aan de Haagse woningmarkt heeft de gemeente Den Haag van 1 maart 2014 tot 1 maart 2015, startersleningen verstrekt. Na afloop van de looptijd van de leningen wordt het uitstaande bedrag terugontvangen. Om de zelfbouw voor lagere inkomens toegankelijk te maken is de gemeente Den Haag gestart met de Startersregeling Ik Bouw Betaalbaar (IBB), waarbij gebruik is gemaakt van een bestaande formule van de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten (Svn). Na afloop van de looptijd van de leningen wordt het uitstaande bedrag terugontvangen. De IbbStarterslening valt onder de Nationale Hypotheekgarantie (NHG), waardoor geen risicovoorziening getroffen hoeft te worden.

2b   Korte liquiditeiten
Betalingsproces
Het betalingsverkeer wordt momenteel, sinds 2013, door de BNG Bank uitgevoerd. De overeenkomst eindigt medio 2023. Het gemeentelijke betalingsverkeer wordt daarom opnieuw Europees openbaar aanbesteed. Met het treffen van voorbereidingen voor deze aanbesteding is een start gemaakt.

Liquiditeitspositie 2022
Vanaf het moment van binnenkomst van de Eneco-middelen (eind eerste kwartaal 2020) was van liquiditeitstekort geen sprake meer en moest de gemeente schatkistbankieren. De gemeente had geheel 2022 een liquiditeitsoverschot, variërend van circa € 108 mln. tot circa € 654 mln. Gemiddeld kwam het liquiditeitsoverschot uit op circa € 388 mln. Per 31 december 2022 was het liquiditeitsoverschot circa € 483 mln.

Schatkistbankieren
De gemeente is vanaf december 2013 gebonden aan de regels van het schatkistbankieren. Dat betekent dat overtollige middelen (verplicht) moeten worden aangehouden bij de Schatkist. Daarvoor heeft de gemeente een bankrekening bij het ministerie van Financiën. De gemeente behoudt uiteraard de beschikking over deze middelen bij de Schatkist. Tot september 2022 ontving en betaalde de gemeente geen (negatieve) rente. Vanaf september 2022 wordt over het uitstaande saldo rente vergoed. Hierover werd € 1,8 mln. aan rente ontvangen. De gemeente heeft in 2022 gemiddeld circa € 387 mln. aan overtollige middelen aangehouden bij de Schatkist, variërend van circa € 108 mln. tot circa € 651 mln. Per 31 december 2022 is circa € 482 mln. uitgezet bij de Schatkist tegen een percentage van 1,89%.

Rekening-courant
Deze kan dienen ter voorziening in een kortlopende financieringsbehoefte. De gemeente heeft zowel met de BNG Bank (huisbankier) als de ING Bank een overeenkomst afgesloten voor een rekening-courant faciliteit. Voordeel van een rekening-courant krediet ten opzichte van een (kasgeld)lening is het maatwerk karakter: het kan worden opgenomen tot ieder gewenst niveau en voor elke gewenste periode. Rente wordt berekend op dagbasis en is slechts verschuldigd over het werkelijk opgenomen bedrag. Tegenover dit voordeel staat als nadeel dat rekeningcourantkrediet relatief duur is en dat over creditposities veelal een lage rente wordt vergoed. Het gebruik van deze financieringsvorm wordt door de gemeente om die redenen zoveel mogelijk beperkt en dient alleen om tussentijdse pieken (onverwachte ontvangsten) en dalen (onverwachte betalingen) op te vangen.

Renterisico financiering korte termijn
Het risico op kortlopende financiering (looptijd korter dan 1 jaar) wordt beperkt door de kasgeldlimiet (uit de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). De kasgeldlimiet geeft aan hoeveel de gemeente kortlopend mag lenen. De kasgeldlimiet is 8,5% van het begrotingstotaal en is voor 2022 € 234 mln. Een overschrijding van de kasgeldlimiet is twee kwartalen achter elkaar toegestaan. In onderstaande grafiek is de netto vlottende schuld aangegeven in relatie tot de kasgeldlimiet.

Geheel 2022 had de gemeente een liquiditeitsoverschot en moest zij schatkistbankieren. Hierbij geldt het zogenaamde drempelbedrag. Het drempelbedrag is een minimumbedrag (afhankelijk van de begrotingsomvang) dat gemiddeld per kwartaal buiten de schatkist mag worden gehouden.
Voor de gemeente Den Haag is het drempelbedrag voor 2022 circa € 14,5 mln. De gemeente heeft geheel 2022 aan het drempelbedrag voldaan.

2c   Resultaat
Financieringsresultaat
Onderstaand een overzicht van de resultaten op de financiering:

In de begroting is rekening gehouden dat gemiddeld € 75 mln. als waarborgsom zou worden gestort als zekerheidsstelling voor de afgesloten derivaten tegen gemiddeld -0,25%. In werkelijkheid is gemiddeld € 67,2 mln. gestort tegen gemiddeld minus 0,04%. Als gevolg hiervan is er een voordelig resultaat op rente collateral.

De gemeente heeft in 2022 gemiddeld circa € 387 mln. aan overtollige middelen (verplicht) moeten aanhouden bij de Schatkist (schatkistbankieren). Tot september 2022 ontving en betaalde de gemeente geen (negatieve) rente. Vanaf september 2022 ontvangt de gemeente een rentevergoeding over haar overtollige middelen bij de Schatkist. De rentevergoeding vanaf september bedraagt € 1,8 mln.

Voor de opgenomen langlopende leningen heeft de gemeente in 2022 € 25,2 mln. betaald tegen een gemiddelde rente van 1,77%. Voor de uitgezette langlopende leningen aan derden heeft de gemeente in 2022 € 4,6 mln. ontvangen tegen een gemiddelde rente van 3,66%.

Uit de belegde obligaties (rentepercentage 4,15%) is € 5,7 mln. aan rente ontvangen en is aan beheervergoeding € 0,1 mln. betaald. Voor de belegging Meewind is € 0,8 mln. (begroot € 0,8 mln.) aan dividend ontvangen. De afsluitprovisie voor de destijds afgesloten derivaten, circa 0,01% rente, is verdisconteerd in de contractuele rendementen.

De gemeente heeft in 2022 € 3,1 mln. dividend ontvangen omdat de gemeente aandeelhouder is van een aantal vennootschappen. Van de deelneming HMS is in 2022 geen dividend ontvangen (begroot € 3,0 mln.).

Voor een toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Verbonden partijen en programma 15 – Financiën.