Toelichting baten en lasten op hoofdlijnen

De analyse van de afwijkingen tussen de begroting na wijziging en het overzicht van baten en lasten is in het jaarverslag opgenomen. Deze analyse is per programma opgenomen in de programmaverantwoording en maakt onderdeel uit van de jaarstukken.

Resultaat 2022

Bij de uitvoeringsnota (RIS 313771) is de begroting voor 2022 het laatst geactualiseerd op basis van inzichten van oktober. Het resultaat ten opzichte van de begroting, bedraagt per saldo € 55,1 mln. voordelig. Ofwel een resultaat van 1,7% op een realisatie van ca. € 3.288 mln.

Een uitgebreide analyse van de behaalde beleidsresultaten en financiële afwijkingen en resultaten wordt gegeven in hoofdstuk 2 van deze programmarekening waarin deze per programma worden toegelicht.

In de onderliggende paragraaf wordt het resultaat toegelicht op basis van de vier meest omvangrijke verschillen ten opzichte van de begroting: de voordelen op bijstand en de gemeentefondsuitkering, het nadeel op de uitvoering van grondexploitaties en het voordeel door onderbesteding omdat gemeentebreed minder is uitgevoerd dan begroot.
Hoewel deze ontwikkelingen nog niet in de begroting waren opgenomen (en daarom tot resultaat hebben geleid), hebben wij u eind 2022 meegenomen in deze ontwikkelingen. In de uitvoeringsnota 2022 is in het onderdeel afwijkingenrapportage stilgestaan bij ontwikkelingen op de bijstand, gemeentefondsuitkering en gemeentebrede onderbestedingen. Ontwikkelingen ronden grondexploitaties zijn toegelicht in de meerjarenprognose grondexploitaties.

Bijstand (programma 7: Werk en inkomen)

De gemeente heeft te maken met een structureel tekort op de vergoeding die we van het Rijk krijgen voor de bijstandslasten. Wij hebben dat met de inzet van eigen middelen gecompenseerd. In 2022 werd daardoor een voordeel van € 17 mln. ten opzichte van de begroting gerealiseerd op de bijstandsverlening. In de begroting werd rekening gehouden met een toename van het aantal uitkeringen in 2022 vanwege de doorwerking van de coronacrisis. Door alle steunmaatregelen van het Rijk en de aantrekkende economie is het aantal uitkeringen in 2022 gedaald met 5,1% (van 23.441 naar 22.242). Bovendien is de rijksvergoeding die de gemeente ontvangt voor een groot deel, maar niet volledig voor deze ontwikkeling gecorrigeerd. Hierdoor is het voordeel ten opzichte van de begroting ontstaan. Deze situatie is tijdelijk en wordt via de verdeelsystematiek van het Rijk vanzelf afgebouwd. Voor de goede orde: hoewel er een voordeel ten opzichte van de begroting is ontstaan is er zelfs in deze uitzonderlijke situatie sprake van een tekort op de vergoeding die we van het Rijk ontvangen ten opzichte van de werkelijke bijstandslasten.

Grondexploitaties (programma 13: Stadsontwikkeling en wonen)

Op het voeren van grondexploitaties heeft Den Haag in 2022 een nadeel van per saldo € 18,0 mln. behaald ten opzichte van de begroting. Dit is vooral het gevolg van marktontwikkelingen. Door de hoge inflatie stijgen de kosten voor werkzaamheden sterk, terwijl de opbrengsten van bouwgrond niet meestijgen. De grondexploitatieportefeuille is geactualiseerd voor gemeentelijke exploitaties (€ 23,9 mln. nadelig) en een voorziening voor een verbonden partij is getroffen (€ 3,2 mln. nadelig). De nadelen worden deels gedempt doordat ondermeer gerealiseerde winst kon worden genomen op projecten (€ 6,8 mln. voordelig).  
De gemeente beschikt over een buffer, de reserve grondexploitaties, om de nadelen op te vangen. Het scenario van verdere verslechtering van de marktomstandigheden is voorzien bij de bepaling van de benodigde omvang van deze reserve. De raad wordt bij het afzonderlijke raadsbesluit resultaatbestemming 2022 voorgelegd om de reserve grondexploitaties hiervoor aan te wenden. 

Gemeentefonds (programma 15: Financiën)
Het gemeentefonds is de belangrijkste inkomstenpost van de gemeente en bedroeg ruim € 1,7 mld. in 2022. De uitkering is € 32,7 mln. hoger uitgevallen dan begroot. Dit heeft een drietal oorzaken:

·       € 14,1 mln. incidenteel overschot BTW-compensatiefonds: Als de gemeenten gezamenlijk minder btw uit het btw-compensatiefonds declareren dan er in dat fonds zit, betaalt het Rijk het overschot uit. Mogelijk mede als gevolg van corona bedroeg het landelijke overschot uit 2021 € 321 mln. Den Haag ontving € 14,1 mln.
·       € 10,1 mln. taakmutaties: De gemeente heeft in december 2022 € 10,1 mln. extra geld van het Rijk gekregen voor taken die hoofdzakelijk in 2023 uitgevoerd worden, maar waarvoor de dekking al wel is ontvangen. Omdat de lasten in 2023 volgen, geeft dit voordeel een vertekend beeld.

·      € 8,5 mln. Haagse aantallen en afrekeningen. De Haagse aantallen is de verzamelnaam voor allerlei technische afrekeningen in het gemeentefonds, waaronder de ontwikkeling van het aantal inwoners, woonruimten enz. van Den Haag in verhouding met andere gemeenten. De uiteindelijke afrekening van het gemeentefonds sluit daardoor nooit exact aan op de begroting. Dit bedroeg € 6 mln. voordelig over 2022. Ook heeft de gemeente € 2,5 mln. ontvangen voor afrekeningen over 2020 en 2021.

Minder uitgevoerd dan begroot
Naast deze drie grote ontwikkelingen, is op verschillende programma’s zichtbaar dat geplande activiteiten niet of niet volledig hebben plaatsgevonden. Omdat hierdoor niet alle dekking is aangewend, geeft dit een voordeel. Echter, de onderliggende opgaven moeten veelal alsnog in 2023 plaatsvinden en dan worden lasten alsnog gemaakt.
Deze onderbesteding heeft meerdere oorzaken. Allereerst heeft de doorwerking van de verschillende crises in 2022 geleid tot onder meer leveringsproblemen van materialen en snelle prijsstijgingen waardoor bijvoorbeeld aanbestedingstrajecten niet hebben plaatsgevonden. Ook hebben door de krapte op de arbeidsmarkt niet alle begrote activiteiten kunnen plaatsvinden. Bij de betreffende beleidsprogramma’s (hoofdstuk 2) worden de afwijkingen nader toegelicht.

Eveneens om deze reden treden faseringseffecten op voor activiteiten die uit de spaarpotten van de gemeente zijn bekostigd. Veel reserves – zoals de reserves met Enecomiddelen – worden centraal op programma financiën verantwoord. Omdat minder kosten zijn gemaakt, is er ook minder geld uit de reserves gehaald dan we hadden begroot. Dit geeft een nadeel van € 21,3 mln. op programma Financiën, terwijl evenveel voordelen zijn behaald op de beleidsprogramma’s (met name programma Duurzaamheid en energietransitie, programma 12: Mobiliteit en programma 13: Stadsontwikkeling en wonen). Gemeentebreed is er geen saldo omdat de voor- en nadelen elkaar opheffen. Dit geld blijft beschikbaar in de reserves om aan de betreffende projecten te besteden in 2023.

Alle faseringseffecten zijn bij de betreffende beleidsprogramma’s (in hoofdstuk 2) inzichtelijk gemaakt.

Begrotingsonrechtmatigheid
Er is sprake van een begrotingsonrechtmatigheid wanneer er meer lasten zijn gerealiseerd dan dat er begroot waren. Volgens artikel 28 van het BBV dienen deze overschrijdingen goed herkenbaar in de jaarrekening te worden opgenomen.

Daarnaast dient per overschrijding aangegeven te worden of dit bedrag als onrechtmatigheid meetelt in het oordeel van de accountant. De algemene lijn is dat begrotingsoverschrijdingen die binnen de beleidskaders van de raad passen niet meegewogen worden in het accountantsoordeel.

Hieronder is per programma weergegeven of er sprake is van een begrotingsonrechtmatigheid, en zo ja, of deze meetelt in het oordeel van de accountant. 

Toelichting
Programma 12 Mobiliteit
De begrotingsoverschrijding bedraagt € 0,6 mln. O.a. voor het project INHTR zijn kosten gemaakt die in eerste instantie waren begroot als investering. Later is gebleken, na overleg met Fiscaal Advies Team, dat de gemeente hiervoor als ondernemer werkt en de gemaakte lasten ad € 6 mln. via de exploitatie lopen. Hierdoor  zijn de gerealiseerde lasten hoger dan de begrote lasten. Tegenover deze lasten staan ook opbrengsten. Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, tellen niet mee voor het oordeel.

Programma 14 Stadsdelen, Integratie en Dienstverlening
De totale lasten op het programma zijn € 6,4 mln. hoger dan begroot. De belangrijkste overschrijding wordt veroorzaakt door de kosten van de opvang van de vluchtelingen uit Oekraïne van € 4,7 mln. Voor deze extra lasten is in gelijke mate extra Rijkssubsidie ontvangen. Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, tellen niet mee voor het oordeel.

Programma 15 Financiën
De totale lasten op het programma zijn € 8,5 mln. hoger dan de begrote lasten.  Deze overschrijding wordt met name veroorzaakt door:

1)     In de cao-gemeenten 2021-2022 is het verlofsparen geïntroduceerd. De commissie BBV heeft in december 2022 aangegeven dat voor het spaarverlof een voorziening gevormd moet worden. De hoogte van de voorziening betreft € 6,6 mln. Doordat deze nieuwe BBV-spelregel pas laat in het verantwoordingsjaar van kracht werd, kon dit niet worden opgenomen in de begroting, waardoor deze overschrijding niet meetelt voor het oordeel;

2)    Erfpacht waar in 2022 voor € 1,6 mln. meer lasten gemaakt deels door hogere inzet van apparaat, maar met name door hogere lasten voor uitvoeren van taxaties door derden ten behoeve van de toename in heruitgifte. Tegenover deze lasten staan ook opbrengsten. Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, tellen niet mee voor het oordeel.

Programma 16 Overhead
De totale lasten op het programma zijn € 1,1 mln. hoger dan de begrote lasten. Deze overschrijding wordt met name veroorzaakt door:
1) Het tekort op programma Overhead door een nadeel van € 0,53 mln. bij de test- en vaccinatiestraten en het bron- en contactonderzoek inzake COVID. De inzet van management en ondersteuning hiervoor is € 0,53 mln. hoger uitgevallen dan begroot. De vergoeding van de rijksoverheid hiervoor is conform BBV geboekt op programma 8. Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, tellen niet mee voor het oordeel.

2) Een tekort van circa € 0,55 mln. omdat in de formatiestaat HR functies op overhead stonden die als primair begroot waren. Hierdoor staat er een voordeel in de betreffende beleidsprogramma’s tegenover dit nadeel op overhead. Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, tellen niet mee voor het oordeel.

Verder is in het verslagjaar niet geheel voldaan aan de regeling schatkistbankieren, één bankrekeningnummer werd niet volledig meegenomen bij de berekening van het drempelbedrag. Ondanks dat de rekening niet is meegenomen is het drempelbedrag voor de gemeente Den Haag niet overschreden gedurende het verslagjaar. Vanaf 1 januari 2023 wordt het volledige saldo van de ABN AMRO meegenomen in de berekening van het drempelbedrag en wordt geheel voldaan aan de regeling.

Nadere toelichting op resultaten per programma

In de voorgaande paragraaf is op hoofdlijnen stilgestaan bij de belangrijkste financiële ontwikkelingen en resultaten van de jaarrekening. In deze paragraaf wordt het jaarrekeningresultaat van € 55,1 mln. nader uitgesplitst naar de verschillende activiteiten binnen de beleidsprogramma’s. Dit geeft het volgende beeld:

Hieronder worden de grootste resultaten per onderdeel toegelicht.
Een meer uitgebreide toelichting van de realisatie van zowel het beleid en de financiële uitkomsten, treft u bij de programmatoelichtingen in hoofdstuk 2 van de programmarekening. Daar worden ook afwijkingen toegelicht die niet tot resultaat leiden. Hiervan is bijvoorbeeld sprake wanneer de gemeente extra activiteiten heeft uitgevoerd en daar in gelijke mate dekking voor heeft ontvangen (en vice versa).

Programma 1 Gemeenteraad 

Het resultaat op het programma bestaat uit diverse kleine verschillen.                        € 0,2 mln. V 

Programma 2 College en Bestuur  
 
College van B&W                                                                                              € 0,9 mln. V
Er is een voordeel van € 0,4 mln. op de representatie B&W, deze heeft met name betrekking op het niet doorgaan van een aantal grote evenementen alsmede ook de versobering van andere evenementen. De lasten voor pensioenopbouw zijn € 0,2 mln. voordelig als gevolg van een nieuwe leverancier voor de pensioenopbouw en uitkering van de (oud-)bestuurders. Tot slot is er een onderbesteding van € 0,3 mln. bij diverse kleine posten.

Programma 3 Duurzaamheid, Milieu en Energietransiti e 

Afvalverwijdering                                                                                                                           € 5,5 mln. V          
Omdat er minder huishoudelijk afval is aangeboden, zijn de verwerkingskosten met € 2,8 mln. afgenomen. Ook hebben er minder kwijtscheldingen plaatsgevonden van heffingen en zijn de inkomsten van heffingen toegenomen door de groei van de stad. Dit geeft een aanvullend voordeel van € 1,9 mln. Het restantvoordeel van € 0,8 mln. is omdat minder restafvalcontainers zijn geplaatst dan begroot.

Energietransitie                                                                                               € 4,5 mln. V
Veel projecten zijn conform planning, verlopen maar een aantal projecten heeft een langere doorloop- of uitvoeringstijd waardoor de uitgaven in 2022 lager zijn. Enkele projecten uitgelicht: de pilot voor het elektrificeren van twee voertuigen voor afvalinzameling is door lange levertijden niet in 2022 afgerond (€ 1 mln.), er was sprake van vertraging bij het aansluiten van woningen op het warmtenet (€ 0,7 mln.) en ook is later gestart met de aanbesteding van de concessie warmtenet Binckhorst.
Deze projecten worden uit reserves grote projecten en Energietransitie en Duurzaamheid op programma financiën gedekt. Daar is een even groot nadeel ontstaan. De middelen blijven beschikbaar voor uitvoering in de komende jaren.

Programma 4 Openbare orde en Veiligheid 

Bestrijding onveiligheid                                                                                                               € 1,0 mln. V 
Het voordeel is uit drie elementen opgebouwd. Allereerst is bij programma toekomst Scheveningen badplaats € 0,8 mln. onderbesteed (voordeel) door verschillende oorzaken. Ten tweede is sprake van na-ijleffecten van de coronapandemie, waardoor € 0,5 mln. minder inkomsten zijn verkregen (nadeel) voor vergunningverleningen. Tenslotte diverse kleine afwijkingen met een voordeel van, per saldo, € 0,7 mln. 

Programma 5 Cultuur en Bibliotheek 

Cultuur                                                                                                           € 1,0 mln. V 
Op diverse subsidieregelingen is niet het volledige gereserveerd budget in 2022 besteed, dit geeft een voordeel van € 0,4 mln. Ook zijn subsidies teruggevorderd, dit geeft een voordeel van € 0,2 mln. Daarnaast zijn er diverse kleine voordelen die optellen tot € 0,4 mln.

 Programma 6 Onderwijs  
 
Leerlingenvervoer                                                                                           € 2,2 mln. N 
De aanbesteding van het leerlingenvervoer is mislukt, waardoor er tijdelijke overeenkomsten met de bestaande vervoerders zijn afgesloten om de continuïteit van het leerlingenvervoer in de gemeente te borgen. Dit zorgde voor een aanzienlijke prijsstijging waardoor dit nadeel is ontstaan.

Onderwijsachterstandenbeleid en taal                                                                                    € 2,3 mln. N
Stedelijke onderwijsbeleid en projecten                                                                                   € 2,2 mln. V
De resultaten op deze activiteiten moeten in samenhang worden bezien. Ze zijn inhoudelijk en administratief met elkaar verweven. De verschillen op activiteitsniveau heffen elkaar grotendeels op.

Programma 7 Werk en Inkomen           

Bijstandsverlening en inkomensvoorziening (BUIG)                                             € 17,0 mln. V 
De gemeente heeft te maken met een structureel tekort op de vergoeding die we van het Rijk krijgen voor de bijstandslasten. Wij hebben dat met de inzet van eigen middelen gecompenseerd.  In 2022 werd daardoor een voordeel van € 17 mln. ten opzichte van de begroting gerealiseerd op de bijstandsverlening (programma 7 Werk en Inkomen). In de begroting werd rekening gehouden met een toename van het aantal uitkeringen in 2022 vanwege de doorwerking van de coronacrisis. Door alle steunmaatregelen van het Rijk en de aantrekkende economie is het aantal uitkeringen in 2022 gedaald met 5,1% (van 23.441 naar 22.242). Bovendien is de rijksvergoeding die de gemeente ontvangt voor een groot deel, maar niet volledig voor deze ontwikkeling gecorrigeerd. Hierdoor is het voordeel ten opzichte van de begroting ontstaan. Deze situatie is tijdelijk en wordt via de verdeelsystematiek van het Rijk vanzelf afgebouwd. Voor de goede orde: hoewel er een voordeel ten opzichte van de begroting is ontstaan is er zelfs in deze uitzonderlijke situatie sprake van een tekort op de vergoeding die we van het Rijk ontvangen ten opzichte van de werkelijke bijstandslasten (€ 2,1 mln.).

Werkgelegenheidsprojecten                                                                               € 4,3 mln. V 
De werkgelegenheidsprojecten sluiten met een voordelig resultaat van € 4,3 mln. Dit wordt voor €2,4 mln. verklaard doordat minder kandidaten aanspraak hebben gemaakt op de dienstverlening van Den Haag Werkt (30% afname ten opzichte van 2021). Daarnaast is er € 1,9 mln. minder besteed de impulsaanpak jongeren, omdat het aantal jongeren dat aanspraak maakte op de dienstverlening lager is dan begroot.   

Programma 8 Zorg, Welzijn, Jeugd en Volksgezondheid  

Beschermd wonen                                                                                                               € 11,7 mln. V 
Op subsidies Beschermd wonen is een voordeel van € 11,7 mln. gerealiseerd. Dat komt door vrijval subsidies oude jaren waar de vaststelling van het subsidiebedrag lager is dan begroot (€ 4,4 mln.) en onderbesteding op reguliere beleidsmiddelen door een tekort aan gekwalificeerd GGZ-personeel en vertraging bij het inwerken van nieuwe medewerkers door de coronamaatregelen (€ 3,7 mln.). Daarnaast is er een voordeel op de inkoop van individuele voorzieningen (MWA-contract) bij Beschermd wonen van € 3,6 mln. vanwege een betere opzet van het contract per 2020 en het kostenbewust werken.

WMO-voorzieningen                                                                                         € 4,2 mln. V 
Op de uitvoer van de Wet maatschappelijke opvang is een voordeel van € 4,2  mln. ontstaan. Dit is opgebouwd uit diverse elementen. Ten eerste een betere opzet van het nieuwe maatwerkarrangement-contract per 2020 en het kostenbewust werken (€ 3,1 mln. voordelig). Daarnaast een voordeel van € 2,9 mln. op gemeentelijke dienstverlening door onderbesteding op personeel. Hiernaast zijn minder ritten met AV070 (aanvullend vervoer) gemaakt (€ 1,8 mln. voordelig). De vervoerder wijt dit vooral aan problemen bij het werven van voldoende gekwalificeerde chauffeurs. Overige kleinere voordelen tellen op tot € 2,3 mln. 

Tegenover bovenstaande voordelen staat een nadeel van € 5,9 mln. op Maatwerkarrangement Zorg in Natura. Het nadeel is veroorzaakt door de aanzuigende werking van het Wmo abonnementstarief op de aantallen cliënten, met name op de huishoudelijke hulp. Naarmate het jaar 2022 vorderde was evenwel sprake van afvlakkende aantallen cliënten en lijkt de aanzuigende werking te stagneren.

Jeugdgezondheidszorg en jeugdteams                                                                 € 1,8 mln. N 
Het nadeel wordt grotendeels verklaarddoor een nadeel bij jeugdteams van € 1,4 mln. In de loop van 2022 bleek dat de zorgaanbieders meer mankracht konden leveren dan verwacht. Daarnaast is een opwaartse tariefaanpassing geweest gezien de krappe arbeidsmarkt en de hierdoor dreigende overstap van personeel. Bij preventief jeugdbeleid is een nadeel van € 0,4 mln. omdat de gemeente den Haag minder middelen heeft ontvangen voor het project Follow Your Dreams, dan verwacht.

Openbare gezondheidszorg en ambulances                                                            € 1,9 mln. V 
De gemeente voert taken uit voor de GGD Haaglanden. Vanwege administratieve regelgeving is een deel van de kosten binnen het programma Overhead. Dit geeft een voordeel van € 1,2 mln. op dit programma en een nadeel van € 1,2 mln. op programma Overhead. Gemeentebreed is er geen resultaat. Het resterende voordeel (€ 0,7 mln.) komt met name doordat scherp is gestuurd op de middelen openbare gezondheidszorg.

Participatie zorg en welzijn                                                                                   € 1,7 mln. V 
Allereerst is een voordeel van € 0,7 mln. gerealiseerd vanwege vrijval van subsidies uit voorgaande jaren. Daarnaast zijn de middelen van de subsidieregeling stimuleren vrijwilligerswerk, ondanks communicatie via sociale media en nieuwsbrieven, niet volledig besteed (voordeel € 0,4 mln.). Ook is er een voordeel van € 0,4 mln. omdat de subsidieregeling innovatieve projecten welzijn is ingetrokken. Vanwege onderbezetting en door coronamaatregelen is het resterende budget niet tot inzet gekomen. Overige voordelen: € 0,2 mln.

Programma 9 Buitenruimte 

Inrichting en onderhoud buitenruimte                                                                                    € 2,8 mln. V  
Door efficiënte inzet van eigen personeel zijn werkzaamheden ten behoeve van straatreiniging niet uitbesteed aan derden en was er sprake van meer declarabele uren (€ 1,7 mln. voordeel). Anderzijds waren de juridische kosten voor bezwaar en beroepsprocedures hoger vanwege de complexe zaken (€ 0,8 mln. nadeel). In verband met de oprichting van de 1SRO is voor de daarmee gepaard gaande incidentele arbeidsgerelateerde kosten een voorziening gevormd. In totaal is € 2,5 mln. gestort in de voorziening. Hiervan is € 1 mln. afkomstig uit de eerder gevormde reserve 1SRO, € 1,5  mln. komt ten laste van de exploitatie (€ 1,5 mln. nadeel).
Verder zijn veel kleinere voordelen behaald die het resultaat verklaren. Zo is onder meer is meer vastgoed verkocht dan begroot, leidt de vertraagde levering van natuursteen tot een onderbesteding op project Paxhaven en er zijn meer legesinkomsten. De diverse kleinere voordelen tellen op tot € 3,4 mln.

Toezicht en handhaving buitenruimte                                                                 € 2,0 mln. V
Het voordeel wordt veroorzaakt door openstaande vacatures. Binnen de handhaving zijn vacatures moeilijk op te vullen. Verder zijn er minder kosten gemaakt vanwege vertraging bij de verbouwing van de Loudonstraat en de langere levertijden van materialen.

Openbaar groen en openluchtrecreatie                                                                                    € 1,1 mln. N  
Door inflatie en de droge zomer zijn de kosten voor het groen onderhoud, waaronder het populierenvervangingsplan hoger uitgevallen (€ 1,6 mln.). Het exploitatieresultaat van het groenbedrijf is eveneens nadelig (€ 1,0 mln.) onder meer wegens de extra inzet op onkruidbestrijding. Het groeiseizoen neemt toe vanwege de klimaatverandering. Daartegenover staat er minder geld nodig was dan gereserveerd voor de fiscale naheffingsaanslag voor voertuigen.

Programma 10 Sport 

Sportbeleid en activering                                                                                              € 2,2 mln. V 
Voornamelijk vanwege krapte op de arbeidsmarkt zijn minder activiteiten uitgevoerd in het kader van sportstimulering dan begroot (€ 1,1 mln.).  Daarnaast is er een voordeel op sportbeleid en topsport
Het resultaat voor Topsport en Evenementen bedraagt € 0,6 mln. voordelig en de kosten voor het eigen apparaat (personeel) vallen € 0,3 mln. lager uit.         

Sport- en spelaccommodaties                                                                            € 2,5 mln. N
De exploitatielasten van de gemeentelijke sportaccommodaties zijn € 2.2 mln. hoger als gevolg van de stijging van de energieprijzen en omdat er, onder andere door ziekteverzuim, meer personeel ingehuurd moest worden dan begroot. Tegenover dit nadeel staat een voordeel van € 1,5 mln. op de baten omdat we geld van het Rijk hebben ontvangen voor de exploitatie van zwembaden en ter compensatie voor het kwijtschelden van huren en pachten aan de sportverenigingen vanwege de sluiting door corona.
Uit een bouwkundig onderzoek is gebleken dat er aanpassingen moeten plaatsvinden aan de dakconstructie van het ADO-stadion. Als eigenaar treft de gemeente hiervoor een voorziening van € 2,5 mln.
Overige kleinere voordelen betreffen € 0,7 mln.  

Programma 11 Economie 

Huisvesting, werkmilieus, bedrijventerreinen (mkb)                                             € 2,4 mln. V 
De lasten zijn € 0,8 mln. lager bij bedrijventerreinen en kantoren, doordat vanwege capaciteitsgebrek minder bedrijfsterreinen zijn uitgeven. Ook is er een gebrek aan nieuwe projecten en initiatieven.  De kosten voor World Forum vielen € 0,7 mln. lager uit, omdat de onderhoudswerkzaamheden zijn uitgesteld. Ook levert een hogere bezettingsgraad in de bedrijfsverzamelgebouwen een voordeel van € 0,4 mln. Overige verschillen per saldo € 0,5 mln. voordeel.                                         .

 Programma 12 Mobiliteit   

Parkeerbelasting                                                                                              € 3,4 mln. V 
De parkeerbaten zijn toegenomen op de parkeerterreinen op Scheveningen. Daarnaast zijn de opbrengst parkeervergunningen hoger door van de gebiedsuitbreidingen betaald parkeren in Benoordenhout en de Notenbuurt. Dit is een voordeel van € 2,3 mln. Daarnaast zijn meer naheffingsaanslagen (parkeerbonnen) opgelegd, dit geeft een voordeel van € 1,2 mln.

Inrichting verkeer                                                                                            € 4,3 mln. V 
Het voordeel is opgebouwd uit diverse elementen. De grootste twee resultaten betreffen:

·       Voordeel € 2,6 mln. doordat diverse projecten t.b.v. inrichting verkeer zijn vertraagd onder andere door krapte op de arbeidsmarkt en vertraagde levering. Deze projecten zijn nader toegelicht op het programma.
·       Daarnaast is vanwege personeelstekorten en langere trajecten van besluitvorming voor € 1,3 mln. minder besteed aan projecten die zijn gedekt uit de reserve Verbetering Duurzame mobiliteit. Dit heeft betrekking op de no-regret maatregelen, fietsprojecten en korte-termijn aanpakken. Hiertegenover staat een lagere onttrekking aan deze op programma 15 Financiën.

Groei aandeel openbaar vervoer                                                                            € 2,3 mln. V 
Een aantal projecten is later of niet gestart, door capaciteitsgebrek personeel, complexiteit, verschil in visie-inzichten en interventies in de initiatieffase. Voorbeelden zijn: Smart Mobility, ombouw viaducten, opwaarderen HOV-haltes CID Binckhorst, projecten voor zuidwest corridor en koningscorridor. Deze projecten worden gefinancierd uit de concernreserve Verbetering duurzame mobiliteit. Hiertegenover staat een lagere onttrekking aan de gemeentebrede reserve Duurzame mobiliteit op programma 15 Financiën.

Vennootschapsbelasting                                                                                        € 1,1 mln. N
Voor het uitbaten van het parkeerterrein Zwarte Pad is de gemeente vennootschapsbelasting verschuldigd en is voor meerdere jaren een naheffing ontvangen. Dit geeft een nadeel van € 1,1 mln.

Programma 13 Stadsontwikkeling en Wonen 

Bouwgrondexploitaties                                                                                                                 € 18,0 mln. N
Dit nadeel is vooral het gevolg van marktontwikkelingen. Door de hoge inflatie stijgen de kosten voor werkzaamheden op grondexploitaties  sterk, terwijl de opbrengsten van bouwgrond niet meestijgen. De grondexploitatieportefeuille is geactualiseerd voor gemeentelijke exploitaties (23,9 mln. nadelig) en een voorziening voor een verbonden partij is getroffen (3,2 mln. nadelig). De nadelen worden deels gedempt doordat onder meer gerealiseerde winst kon worden genomen op projecten (6,8 mln. voordelig) en overige effecten (per saldo € 2,3 mln. voordelig).   

Stadsvernieuwing                                                                                                                           € 2,2 mln. N
De benodigde voorziening WOM Den Haag Zuidwest is voor 2022 berekend op € 13,9 mln. Dit betekent dat de voorziening met € 5,5 mln. is gestegen. Daarnaast zijn diverse projecten vertraagd in de uitvoering of duren langer in tijd en lopen door in 2023. Dit leidt tot voordelen.

Wonen en bouwen                                                                                                                              € 3,1 mln. V  
De doelstelling om jaarlijks 4.000 nieuwe woningen in aanbouw te nemen, niet is volledig behaald, in samenhang hiermee is de personele inzet op projecten ook minder dan begroot (€ 0,8 mln. voordeel). Beschikbare projectmiddelen (uit de Enecoreserve) zijn hierdoor eveneens niet volledig besteed (€ 2,3 mln. voordeel). Hiertegenover staat een lagere onttrekking aan de gemeentebrede reserve op programma 15 Financiën. De middelen blijven beschikbaar voor uitvoering in de komende jaren.                            

Kernregistraties                                                                                                                                € 1,2 mln. V 
Door onderbezetting op de afdeling Geo-informatie is er een voordeel van € 0,5 mln. Ook heeft het afsluiten van overbodige service een voordeel van € 0,2 mln. opgeleverd voor IT. Daarnaast is er minder gebruik gemaakt van de programmabudgetten voor beheer € 0,5 mln.

Programma 14 Stadsdelen, Integratie en Dienstverlening

Burgerzaken                                                                                                                                    € 2,5 mln. N
Het negatieve resultaat op burgerzaken wordt met name verklaard door de volgende drie effecten: 

• Hogere lasten bij verkiezingen door de genomen beheersmaatregelen in het kader van de Tijdelijke wet verkiezingen Covid-19 (€ 0,5 mln.). Daarnaast is € 0,3 mln. aan extra kosten gemaakt in relatie tot voorbereidende werkzaamheden voor de verkiezing van het Kiescollege voor niet-ingezeten. Hier staat compensatie vanuit de decembercirculaire van het Rijk tegenover.
• Het Callcenter 14070 had lagere doorbelastingen aan calls (€ 0,5 mln.), hogere inhuurkosten (€ 1,1 mln.) en lagere vaste personeelskosten (€ 0,5 mln.)
• Bij de balies zijn de lasten € 0,5 mln. hoger door inhuur vanwege ziekteverzuim en om de drukte bij de balies te beheersen (uitgestelde vraag na de coronajaren 202o en 2021)

Integratie en Burgerschap                                                                                                           € 1,1 mln. V 
De lagere lasten zijn met name het gevolg van vertragingen, zoals de vertraagde aanbesteding van de herdenkingsmonumenten slavernijverleden (€ 0,5 mln.) en diverse projecten (onder andere; anti-discriminatie, Taal in de buurt) die zijn vertraagd als gevolg van onderbezetting en coronamaatregelen (€ 0,5 mln.)

Programma 15 Financiën 

Gemeentebrede reserves                                             € 21,3 mln. N  
Dit betreft een nadeel van € 21,3 mln. op de gemeentebrede reserves als gevolg van lagere bestedingen bij andere programma’s. Hier tegenover zijn op de betreffende programma's minder lasten gerealiseerd, waardoor het resultaat gemeentebreed neutraal is. De inhoudelijke toelichtingen zijn opgenomen in de betreffende beleidsprogramma's.

Gemeentefonds: btw-compensatiefonds                                                                                  € 14,1 mln. V
Als de gemeenten gezamenlijk minder btw uit het btw-compensatiefonds declareren dan er in dat fonds zit, betaalt het Rijk het overschot uit aan de gemeenten. De gemeenten hebben in 2022 € 320,917 mln. overschot van het btw-compensatiefonds (overschot van 2021) uitbetaald gekregen. Het Haagse aandeel daarin is 4,4%, oftewel € 14,1 mln. Het voordeel is incidenteel.

Gemeentefonds: taakmutaties decembercirculaire                                                              € 10,1 mln. V
In de decembercirculaire van het gemeentefonds heeft de gemeente extra geld van het Rijk gekregen, wat nog niet begroot was. Daarvan zijn drie taakmutaties groter dan € 1 mln.: continuïteit van de zorg en maatschappelijke opvang (€ 2,8 mln.), opstart- en verkiezingskosten kiescollege (€ 1,4 mln.) en compensatieregeling voogdij 18+ (€ 1,1 mln.). Deze inkomsten zijn in principe nodig om de extra lasten voor die taken in 2022 en/of 2023 te dekken.

Gemeentefonds: Haagse aantallen en overige afrekeningen                                            € 8,5 mln. V
De Haagse aantallen zijn de verzamelnaam voor allerlei technische afrekeningen in het gemeentefonds, waaronder de ontwikkeling van het aantal inwoners, woonruimten enz. van Den Haag in verhouding met andere gemeenten. De uiteindelijke afrekening van de gemeentefondsuitkering (€ 6 mln.) sluit daarom nooit exact aan op de begroting. Aan nabetalingen gemeentefonds over voorgaande jaren kreeg de gemeente in 2022 € 2,5 mln.

Voorziening Spaarverlof:                                                                                                            € 6,6 mln. N 
In de cao-gemeenten 2021-2022 is het verlofsparen geïntroduceerd. De commissie BBV die toeziet op financiele regelgeving van gemeenten heeft bepaald dat alle gemeenten in Nederland hiervoor een voorziening dienen te treffen. De reden is dat het om een verplichting gaat van ongelijke omvang. De hoogte van de voorziening voor Den Haag betreft € 6,6 mln.

Overzicht Overhead

Overhead primair proces                                                                                  € 2,8 mln. N
Er was sprake van extra inhuur op leidinggevende- en managementondersteunende functies binnen het primaire proces. Dit heeft deels betrekking op de test- en vaccinatiestraten en het bron- en contactonderzoek. Een andere oorzaak is krapte op de arbeidsmarkt, waardoor op diverse plekken langere inhuur noodzakelijk was.

Ondersteuning bestuur en concernbedrijfsvoering                                                  € 1,4 mln. V  
De per saldo lagere lasten kennen verschillende oorzaken. De drie grootste oorzaken zijn de volgende:

·       Door inflatie en energie zijn materiële budgetten overschreden met € 1,5 mln. Dit betreft het saldo van de werkelijke kostenstijgingen en daarvoor ontvangen prijscompensatie.
·       Het tijdelijk openstaan of openhouden van vacatures levert voordelen op. Om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen wordt ingehuurd en daardoor ontstaan financiële nadelen. Het saldo van deze voor- en nadelen bedroeg in 2022 € 1,2 mln. voordelig.

·       De kosten voor onderhoud, BHV, technische en fysieke beveiliging van panden, vallen circa 1,0 mln. lager uit. Dit is het gevolg van de volle orderportefeuille van externe leveranciers.

Saldo financieringsfunctie
Het saldo van de financieringsfunctie bestaat uit:
• de betaalde rentelast over de aangegane leningen en over de aangetrokken midden in rekeningcourant;
• de ontvangen rentebaten over de uitzettingen;
• rentebaten (negatieve rentelast) van de interne financiering van de materiële en financiële vaste activa;
• financiering van kapitaalstortingen aan verbonden partijen;
• dividenden van de verbonden partijen
• administratiekosten van de personeelshypotheekportefeuille en beheerfee vermogensbeheerder van de
obligaties (voorheen Fonds Uiver).

In de paragraaf financiering zijn de grootste resultaten toegelicht in onderdeel 2c Resultaat
rente/beleggingsresultaat.
Daarnaast zijn de renteonderdelen ook opgenomen in renteschema (onderdeel Interne financiering
paragraaf Financiering).

Specifieke onderdelen uit het BBV

Dit onderdeel wordt nader toegelicht in het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording 2.16
Overzicht Overhead.

Dit onderdeel wordt nader toegelicht in het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording 2.12
Programma Mobiliteit en 2.15 Programma Financiën.

Dit onderdeel wordt nader toegelicht in het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording 2.15
Programma Financiën.