Financiering

De Nederlandse economie is de coronacrisis goed doorgekomen. Echter de vooruitzichten zijn minder goed. Voor 2022 is er (nog) een hoog groeicijfer van 4,5% (2021: 4,9%), maar kan volgens het basisscenario van het Centraal Economisch Plan in 2023 afnemen tot 1,6%. De oorlog in de Oekraïne (met als gevolg gestegen energieprijzen) en de verstoringen door de coronacrisis hebben geleid tot een hogere inflatie met als gevolg een lagere consumptie. De inflatie in Nederland (jaargemiddelde) is in 2022 opgelopen tot 11,6% (2021: 2,8%). De inflatie en de daarmee gepaard gaande onzekerheid en ook de renteverhogingen door centrale banken om de inflatie te beteugelen remmen zowel in Nederland als wereldwijd de economische groei. Verder heerst er een grote krapte op de arbeidsmarkt. De werkloosheid in 2022 gedaald tot 3,5% (2021: 4,2%). De overheidsschuld is gedaald van 52,4% in 2021 naar 49,3% van het bbp in 2022.

Renteontwikkelingen geldmarkt (leningen met een looptijd korter dan of gelijk aan één jaar)
De afgelopen jaren heeft de ECB de economie vooral gestimuleerd. Door de korte rente laag te houden en schulden op te kopen van overheden en bedrijven, werd lenen aantrekkelijk gemaakt. Sparen werd juist ontmoedigd met een lage of zelfs negatieve spaarrente. Dit stimuleringsbeleid werd in 2022 afgebouwd.
Het economisch herstel na de coronacrisis ging gepaard met een hoge inflatie. De toch al hoge inflatie werd versterkt door de oorlog in de Oekraïne, waardoor energie- en grondstoffenprijzen fors stegen.
De oplopende inflatiecijfers in Europa gaven de ECB een aanleiding om in de tweede helft van 2022 de korte rente (refi-rente) in 4 stappen te verhogen van o% naar 2,5%. Als gevolg hiervan is de korte rente van de ECB, negatief sinds 2011, niet meer negatief. De 3-maands euribor (korte rente) was ultimo 2022 circa 2,2%. De bedoeling van de renteverhogingen door de ECB is mensen aan te zetten om meer te sparen, minder uit te geven en zo de economie af te koelen en dus zo de inflatie onder controle te krijgen.

Renteontwikkelingen kapitaalmarkt (leningen met een looptijd langer dan één jaar)
Het vooruitzicht van een minder ruim monetair beleid van de ECB en hogere inflatiecijfers zorgden in 2022 ervoor dat de lange rente sinds begin 2022 fors is gestegen. De 10-jaarsrente op Nederlandse staatsleningen stond begin 2022 op 0%, piekte vervolgens op 2,1% in juni en daalde daarna naar 1,1% eind juli. Hierna is de lange rente hard gestegen tot circa 2,90% ultimo 2022. De sterke schommelingen komen doordat de inschatting van de inflatie en het monetair beleid op financiële markten door alle onzekerheid telkens verandert. Financiële markten verwachten nu dat de inflatie langer hoog blijft en dat de lange rente verder zal oplopen. Zodra de inflatie afzwakt, kan de lange rente weer dalen richting 1,5%. Het opwaartse potentieel van de lange rente blijft groot. De gemeente heeft in 2020 het rente(risico) van een toekomstige rentestijging voor een groot gedeelte afgedekt door het afsluiten van forwards.

Kortlopende interne financiering (korter dan 1 jaar)
Alle bankrekeningen van de gemeente worden centraal beheerd. De Treasury voorziet in de financieringsbehoefte van de gemeente, die ontstaat uit het saldo op de bankrekeningen van de lopende uitgaven en inkomsten (exploitatie en investeringen).

Langlopende interne financiering (langer dan 1 jaar)
Voor de interne toerekening van de rentekosten over investeringen hanteert de gemeente het omslagsysteem. Dit houdt in dat over alle investeringen een gemiddelde rente wordt gerekend, de zogeheten omslagrente. Deze omslagrente wordt aan het begin van elk jaar vastgesteld. Voor het begrotingsjaar 2022 is de omslagrente bepaald op 1,50%. In 2022 is € 31,2 mln. aan rente toegerekend en verantwoord in de diverse beleidsprogramma’s. De gemiddelde betaalde rente over 2022 over het geleende geld is 1,77% en is exclusief de doorverstrekkingen aan derden op 1,65%.

Het onderstaande wettelijke renteschema geeft inzicht in de berekening van de omslagrente:

De boekwaarde van de activa die integraal worden gefinancierd bedraagt per 1 januari 2022 € 2,06 mld. (begroot € 2,07 mld.). In 2022 bedroeg het toegerekende rentepercentage is 1,51% (€ 31.165/2,06 mld.). Op begrotingsbasis 1,56%. Er heeft geen nacalculatie van de rente plaatsgevonden omdat de afwijking binnen de door de BBV toegestane marges blijft. Een lagere rentetoerekening is gemeentebreed neutraal. Een lagere rente leidt tot een lagere last bij de activiteiten, maar ook tot een even grote lagere baat binnen het programma 15 Financiën.

De toegerekende rente over het eigen vermogen is conform staande afspraken betrokken bij de toevoeging aan de voorziening negatieve plannen en de dekking van de apparaatskosten van programma 13 Stadsontwikkeling en wonen.