Werk en inkomen

Beleidsverantwoording per activiteit

In dit deel geven we een toelichting op de belangrijkste activiteiten die we in 2022 per cluster hebben uitgevoerd, waarbij we steeds de bijbehorende baten en lasten laten zien. Een verantwoording van de financiële cijfers volgt in de paragraaf wat hebben we gedaan.

Dienstverlening
Voor alle activiteiten geldt dat wij onze dienstverlening continu willen verbeteren. Bij het ontwikkelen en verbeteren van onze dienstverlening nemen we steeds meer de stem van de bewoners mee. Dit doen we onder andere door het uitvoeren van klantreizen, het vragen om feedback en het samenwerken met ervaringsdeskundigen. In 2022 hebben we onder andere op het gebied van dienstverlening gewerkt aan de volgende onderwerpen:

• Gastvrije ontvangst: na de verhuizing van een belangrijk deel van onze dienstverlening naar de Fruitweg zijn we gestart met het Hospitality-concept in pilot-vorm: een gastvrije ontvangst voor alle bezoekers. De pilot loopt door tot in 2023, de opgedane ervaringen en ontvangen feedback zullen worden gebruikt om de dienstverlening nog verder te verbeteren.
• Klantreis en klantfeedbackloop: in 2022 is de klantreis ‘Ik wil mijn schulden aflossen’ in kaart gebracht. Voor Inburgering is de klantfeedback-verbeterloop ontwikkeld, waarbij we de dienstverlening continue verbeteren op basis van klantfeedback in een ritme van twee keer per jaar.
• Digitalisering SZW Dienstverlening: als gemeente willen we bewoners de gelegenheid bieden om gemeentezaken zelf online te regelen. Digitalisering is uiteraard géén doel op zich: telefonisch of persoonlijk contact is en blijft mogelijk. De ontwikkelingen van digitale dienstverlening via de Mijndenhaag-omgeving zijn dit jaar in gang gezet. Op dit moment is er nog geen SZW-dienstverlening beschikbaar maar er wordt wel aan gewerkt om dit mogelijk te maken. De verwachting is dat in 2023 het eerste SZW-product via het nieuwe portaal beschikbaar komt.   

Klachten  
Hoe tevreden zijn inwoners met de klachtafhandeling van de gemeente? De klanttevredenheid naar het klachtenproces wordt voortdurend gemeten. In 2022 zijn er te weinig vragenlijsten ingeleverd om een representatief percentage te geven (356 klachten tegenover 42 ingevulde vragenlijsten).
In 2022 zijn 459 registraties ontvangen en zijn 445 registraties afgehandeld, waarvan356 als klacht zijn afgehandeld. De overige registraties waren geen klacht maar een bezwaar, een vraag of een melding anderszins.  

De meeste klachten gingen over bejegening (65 keer) en informatieverstrekking (57 keer). Van de afgehandelde klachten is 55,1% informeel in een persoonlijk contact naar tevredenheid opgelost en afgehandeld. Mocht de klager zich niet kunnen vinden in de oplossing, dan wordt de klacht via de formele route afgehandeld. Van de overige klachten is in 25,8% van de gevallen de inwoner geheel of gedeeltelijk in het gelijk gesteld en is 14,3% ongegrond bevonden. In de overige zaken is de klacht ingetrokken, was de klacht niet ontvankelijk of kan er geen oordeel worden uitgesproken omdat er geen sprake was van onjuist handelen van SZW, maar dat het begrijpelijk is dat de klager de situatie als onprettig heeft ervaren.  

Bezwaar: proces, brieven en afhandeling
In 2022 is verder gewerkt aan het eenvoudiger en begrijpelijker maken van het proces bezwaar. Naast het verder verbeteren van de inhoud van een beslissing op bezwaar is er ook een uitleg gemaakt waarbij de hoorzitting op eenvoudige wijze wordt uitgelegd. De volledige implementatie van het in eenvoudig taalgebruik geschreven bezwaarschrift is gepland voor begin 2023.  

Naast verbeteringen op begrijpelijkheid is er ook gewerkt aan meer maatwerk afhandeling van bezwaarschriften. Dit is behalve dat het een gewenste vorm is vanuit de organisatie, ook steeds vaker een eis van de rechtbank. Zij willen weten wat we als gemeente, naast de reguliere uitvoering van de regelgeving, hebben gedaan om een burger te ondersteunen en op welke manier wij daarbij hun situatie hebben genomen als uitgangspunt.  

Er zijn 137.821 primaire besluiten verzonden in 2022. In 2.226 gevallen was de inwoner het niet eens met dit besluit en is een bezwaarschrift ingediend. In 2022 zijn in totaal 2252 bezwaarschriften afgehandeld. Hiervan betrof het in 281 gevallen een bezwaar in verband met TOZO en 643 gevallen in verband met de Energietoeslag. In 2018 gevallen is het bezwaar ongegrond verklaard. In 234 gevallen is de inwoner in het gelijk gesteld. Er zijn 309 zaken in beroep voor de rechter gebracht waarbij de inwoner in 33 gevallen (geheel of gedeeltelijk) in het gelijk is gesteld. Ook dienden er 59 zaken in hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep. Hierbij is in 5 zaken de inwoner in het gelijk gesteld.

Den Haag Werkt
In Den Haag willen we dat alle inwoners naar vermogen meedoen in de samenleving. Daarom streven we naar een inclusieve arbeidsmarkt. Dat is een arbeidsmarkt waarin iedereen een kans krijgt om eraan deel te nemen. En voor wie werk (nog) niet haalbaar is, bieden we een ander perspectief. Want niemand verdient het om aan de kant te staan. Het begeleiden van mensen naar werk doet Den Haag niet alleen vanuit haar eigen infrastructuur. Er wordt vooral nauw samengewerkt met werkgevers in kansrijke sectoren en strategische partners in de stad, om de baankansen voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt te vergroten. Ook zijn de werkzame elementen van het Werkoffensief +500 geïntegreerd in de reguliere re-integratie-aanpak. Met het realiseren van STiP-banen, nieuw beschut werk als ook het stimuleren van sociaal werkgeverschap draagt de gemeente als werkgever ook zelf bij aan het vergroten van baankansen voor de meest kwetsbare werkzoekenden. Daarnaast worden ontwikkelingen op de arbeidsmarkt op de voet gevolgd en in samenwerking met het UWV, het Regionaal mobiliteitsteam Haaglanden en gecertificeerde uitzendbureaus zijn inwoners ook preventief naar werk begeleid, waarmee uitkeringsafhankelijkheid is voorkomen.

Ontwikkeling bijstand
Het bijstandsbestand laat een positieve ontwikkeling zien. Het aantal bijstandsuitkeringen is in 2022 gedaald met 5,1% naar 22.242 uitkeringen. Dat komt voornamelijk door een lagere instroom vanuit de WW en doordat minder mensen een beroep op de bijstand deden vanwege weggevallen inkomsten. De uitstroom en begeleiding naar school of werk bleef dit jaar daarentegen achter op de doelstelling.

In 2022 is in 2.072 gevallen de uitkering beëindigd na inzet van re-integratie (t.o.v. 2.701 in 2021). De voornaamste reden van het verschil ten opzichte van vorig jaar is dat er minder mensen een bijstandsuitkering hadden van vorig jaar.

In totaal zijn 3.873 personen naar school of werk begeleid (t.o.v. 3.683 in 2021). Het gaat om mensen die vanuit de STiP-baan (Sociaal Traject in Perspectief) zijn doorbemiddeld naar regulier werk en mensen die geen recht op bijstand hebben of deze (nog) niet hebben aangevraagd. Dat zijn voor een deel jongeren die vanuit het Jongerenpunt070 zijn bemiddeld naar school of werk, schoolverlaters uit het praktijk- en voortgezet onderwijs en andere jongeren zonder startkwalificatie. Het gaat ook om personen die recent werkloos zijn geworden en door de inzet van (preventieve) maatregelen geen bijstand nodig hadden. Hiertoe wordt samengewerkt met regiogemeenten, sociale partners en het UWV in het regionale mobiliteitsteam.

Werkontwikkeltrajecten, werkfit en praktijkverklaringen

Werkontwikkeltrajecten
Kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt werd ook in 2022 werkontwikkeltrajecten (WOT) aangeboden. Door corona lagen deze trajecten in het eerste kwartaal grotendeels stil, tenzij het traject in aangepaste vorm volgens de RIVM-richtlijnen kon plaatsvinden. Het werkontwikkeltraject houdt in dat de kandidaten zich in maximaal een half jaar ontwikkelen bij een werkgever in een kansrijke branche. Ze krijgen methodische begeleiding op basis van een persoonlijk ontwikkelplan. De begeleiders van Den Haag Werkt ondersteunen hen bij het ontwikkelen van werknemersvaardigheden. De werkgever zorgt voor coaching op vakmanschap. De kandidaat heeft ook de mogelijkheid om praktijkverklaringen, certificaten en diploma’s te halen. Het doel in 2022 was om kandidaten - na het ontwikkelen van deze vaardigheden - duurzaam aan het werk te helpen. In 2022 zijn 703 werkontwikkeltrajecten afgerond, inclusief trajecten die gestart zijn in 2021. Hiervan hebben 114 trajecten geleid tot uitstroom en begeleiding naar werk, school of neutraal. Neutrale uitstroom ontstaat door bijvoorbeeld verhuizing, detentie of overlijden. De andere afgeronde trajecten hebben onder andere geleid tot doorstroom naar een andere voorziening, waaronder bemiddeling naar werk, een STiP-baan en andere re-integratie- of participatietrajecten.  

Werkfittrajecten
In 2022 hebben we weer volop werkfittrajecten ingezet voor mensen die nog niet toe zijn aan een werkontwikkeltraject. Dit jaar zijn 375 werkfittrajecten afgerond, inclusief in 2021 gestarte trajecten. Hiervan hebben 269 trajecten geleid tot doorstroom naar een volgend traject en 106 tot uitstroom via werk of school. De kandidaten worden werkfit door eerst aandacht te besteden aan problematiek op diverse leefgebieden. Vervolgens worden werknemersvaardigheden ontwikkeld. Werkfit vindt plaats op interne werkfitplekken, zoals de brugplekken, en op externe werkfitplekken bij werkgevers en stichtingen in de stad. 

Praktijkleren met mbo-praktijkverklaringen
In 2022 is praktijkleren voortgezet. Door praktijkleren kunnen werkzoekenden branche-erkende praktijkverklaringen behalen die hen meer kansen bieden op de arbeidsmarkt. Dit geldt ook voor de praktijkverklaringen voor de doelgroep uit het praktijkonderwijs (PRO) of voortgezet speciaal onderwijs (VSO). In Den Haag zijn in 2022 95 kandidaten deel gaan nemen aan het praktijkleren waarvan er 51 een praktijkverklaring ontvingen. De mbo-praktijkverklaring is ook in 2022 in samenwerking met de arbeidsmarktregio Haaglanden uitgevoerd. In de hele arbeidsmarktregio zijn 124 kandidaten deel gaan nemen en hebben 80 mensen een praktijkverklaring behaald. We hebben extra capaciteit vrijgemaakt voor praktijkleren in de regio en lokaal. Dit heeft geleid tot een betere bestendiging van de aanpak en ook een toename in het aantal ingezette trajecten. Hiermee is Haaglanden een van de drie koploperregio's met praktijkverklaringen.

Jongerenpunt070 en jongerenaanpak  
Jongeren die geen uitkering aanvragen kunnen rechtstreeks bij het Jongerenpunt070 terecht voor hulp. Denk aan inzet van leerwerkplekken en praktijkleren. Jongeren die in 2022 een bijstandsuitkering aanvroegen, zijn ook zoveel mogelijk door het Jongerenpunt070 geholpen. Daar krijgen ze begeleiding naar werk, school of een ander perspectief. Daarnaast worden via het Jongerenpunt070 voortijdig schoolverlaters (VSV'ers) begeleid, terug naar school of als dat geen optie is naar (leer)werk.  

Met begeleiding van het Jongerenpunt070 zijn jongeren uitgestroomd naar school en werk, ongeacht of zij een uitkering ontvangen. In 2022 zijn 2.063 jongeren ingestroomd in de dienstverlening van het Jongerenpunt070. Dit is inclusief voortijdig schoolverlaters (VSV’ers). Zij hoeven niet allemaal even intensief begeleid te worden. In 2022 zijn 3.164 jongeren uitgestroomd (incl. de begeleide jongeren vanuit de Jongeren Buiten Beeld aanpak), waarvan 1.455 naar school of werk. 1.549 jongeren zijn neutraal uitgestroomd. Neutrale uitstroom kan door bijvoorbeeld verhuizing, detentie of overlijden. Ongeveer 70% van de jongeren die neutraal uitstroomde deed dat vanuit Leerlingzaken. Deze begeleiding is voor hen vrijwillig en vaak vinden ze zelf werk of een opleiding of blijkt dat ze geen hulpvraag hebben.   

Als gemeente bieden we jongeren die het nu moeilijk hebben extra ondersteuning (zie ook RIS306618). Wij hebben inmiddels 3.242 jongeren vanuit de Jongeren Buiten Beeld aanpak bereikt en in beeld gebracht of zij een hulpvraag hadden. 799 jongeren zijn na 3 huisbezoeken echter nog niet bereikt, wat een andere aanpak vraagt om hen alsnog te bereiken. We ontwikkelen deze aanpak in 2023 verder.

Social return
De gemeente Den Haag zet het inkoopbeleid zo in dat meteen ook maatschappelijke doelen kunnen worden gerealiseerd. Dit gebeurt allereerst door sociale inkoop van diensten of goederen bij Den Haag Werkt dan wel voorbehoud van aanbestedingen aan erkende sociale ondernemers. Daarnaast past de gemeente Den Haag bij aanbestedingen en inkoop boven de € 221.000 social return toe. Dit houdt in dat opdrachtnemers minimaal 5% van de gegunde opdrachtsom gebruiken voor werkgelegenheid of arbeidsontwikkeling voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Opdrachtnemers kunnen er ook voor kiezen bij te dragen aan maatschappelijke activiteiten gericht op het vergroten van kansen voor werkzoekenden met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Denk aan het verzorgen van een gastcollege, training of een (snuffel)stage. Het kan ook door kennis, expertise of middelen te delen.

In 2022 zijn er 1.911 kandidaten geplaatst bij opdrachtnemers, waarvan 1.210 op een werkplek (inclusief 123 BBL-plekken). Een deel van de leveranciers geeft invulling aan social return via projecten gericht op kandidaatontwikkeling of maatschappelijke invulling. In samenwerking met diverse leveranciers zijn projecten gestart waardoor mensen op weg naar werk zijn geholpen.

Sociaal ondernemerschap
Mede door een succesvolle editie van het Social Impact Lab, hebben diverse sociale ondernemingen zich in Den Haag gevestigd. Voorbeelden zijn De Clique, Sur Atelier, TommyTomato en The Colour Kitchen, waar voorbereidingen zijn gedaan om de eerste kandidaten te plaatsen. Overkoepelend is er een stabiele samenwerking met Social Club Den Haag als vertegenwoordiger van de sociale ondernemingen in Den Haag.

Eind 2022 is een subsidieregeling ondersteuning aan sociaal ondernemen opgesteld. Het doel van de subsidieregeling is om het ecosysteem voor sociaal ondernemers in Den Haag te versterken en het sociaal ondernemen in Den Haag te laten groeien en professionaliseren. Het achterliggende maatschappelijke doel van de subsidieregeling is om het aantal inwoners van Den Haag met algemene bijstand en een afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen.

Samenwerking in de regio  
Door samenwerking in de regio is een integrale eenduidige werkgeversbenadering in de arbeidsmarktregio Haaglanden gerealiseerd.
De regionale agenda Perspectief op Werk was eind 2021 formeel afgerond. Met de andere gemeenten in de regio, UWV, sociale partners en partijen uit het onderwijsveld is vooruitlopend op landelijk beleid een toekomstverkenning uitgevoerd. Al deze partijen willen de samenwerking voortzetten en zich met name richten op het verbeteren van de (inzet van) praktijkleren in het mbo en Leven Lang Ontwikkelen en de aansluiting van de huidige regionale dienstverlening op de van-werk-naar-werkdienstverlening zoals die nu al in het Regionaal Mobiliteitsteam Haaglanden plaatsvindt. Dit team wordt gefinancierd via tijdelijke aanvullende rijksmiddelen. Doel is de instroom in de WW (werkloosheidswet) of bijstand vanwege de economische situatie zoveel mogelijk voorkomen dan wel aanvullende dienstverlening te bieden aan werkzoekenden en met ontslag bedreigde medewerkers en ZZP’ers zo snel mogelijk weer aan (ander) werk te helpen. In 2022 waren er 942 aanmeldingen, waarvan 307 mensen die behoorden tot de doelgroep van de 5 gemeenten in de regio. Dit waren vooral mensen met een bijstandsuitkering (192) en daarnaast 92 zogeheten Nuggers (niet-uitkeringsgerechtigden) en 23 zelfstandigen. De meeste aanmeldingen behoren tot de UWV-doelgroep (424). Van de 942 klanten die bij het RMT Haaglanden zijn aangemeld, is er voor 577 klanten dienstverlening ingezet vanuit ontschot budget (extra middelen van het rijk op declaratiebasis). 227 klanten zijn geholpen zonder dat er gebruikt is gemaakt van het budget (de dienstverlening heeft géén geld gekost er is bijv. alleen een advies gegeven of de werkzoekende is door een ander geholpen).  Deze aanvullende dienstverlening hadden zij zonder tussenkomst van het RMT niet ontvangen. Het betreft vooral loopbaancoaching, taalondersteuning en opleidingen. Met deze ontwikkelingen is een voorschot genomen op ontwikkeling van een nieuwe regionale arbeidsmarktinfrastructuur waarvan het kabinet in oktober 2022 de eerste contouren schetste en naar verwachting in 2023 met een wetsvoorstel zal komen.

HalloWerk

HalloWerk is per december 2021 een regionaal dienstverleningsconcept binnen de arbeidsmarktregio Haaglanden. Dit instrument draagt bij aan een betere aansluiting van werkzoekenden en kwetsbare werkenden op de vraag van werkgevers via online dienstverlening én met persoonlijke begeleiding.
In 2022 zijn er in totaal 354 matches gerealiseerd tussen kandidaten en werkgevers. Dit jaar stonden 2.601 actieve kandidaten en 240 actieve werkgevers in HalloWerk. Dit jaar is HalloWerk in overleg met de regiogemeenten en in samenwerking met de G4 doorontwikkeld op het gebied van kwaliteit en dienstverlening. Zo zijn profielen van kandidaten verbeterd, zijn er diverse technische verbeteringen toegepast en is er een nieuwe website gelanceerd.

Participatie
In 2022 is doorgebouwd om de ondersteuning aan de groep met een grote afstand tot de arbeidsmarkt uit te breiden. Ook is het gelijkwaardig meedoen lab gestart om samen met klanten en partners te zoeken naar een aanbod dat de participatiedoelgroep helpt om op eigen kracht mee te doen aan de maatschappij.

In het gelijkwaardig meedoen lab wordt extra dienstverlening ontwikkeld zodat meer inwoners op eigen kracht mee kunnen doen in de samenleving. Daarbij kan het doel (uiteindelijk) betaald werk zijn, maar ook maatschappelijke participatie of persoonlijke ontwikkeling. In het gelijkwaardig meedoen lab worden producten en/of werkwijzen ontwikkeld, getest en bijgesteld en dragen we deze bij succes over aan de reguliere dienstverlening. De lab-setting maakt experimenteren en co-creëren met partners binnen en buiten de gemeente met beperkte middelen mogelijk. De opgedane kennis en ervaring gebruikt de gemeente om ieder binnen deze participatiegroep zo goed mogelijk te helpen om gelijkwaardig mee te doen.

Het gelijkwaardig meedoen lab heeft dit jaar onder andere een aanpak ontwikkeld om participatie via vrijwilligerswerk te stimuleren, en om specifieke groepen zoals alleenstaande ouders en psychisch kwetsbaren, een maatwerkaanbod te doen. De succesvolle experimenten zijn geïmplementeerd in de uitvoering.

Instapwerk
In 2021 is de pilot Instapeconomie gestart. In de tweede helft van 2021 zijn de effecten van de pilot in beeld gebracht. De uitkomsten hiervan zijn in februari 2022 met de raad gedeeld (zie RIS311530). Op basis van deze evaluatie is door de raad besloten om de pilot van 35 deelnemers uit te breiden naar ongeveer 100 deelnemers. Het plan voor opschaling (tweede pilotfase) is inmiddels gereed, de daadwerkelijke uitbreiding start begin 2023.
Binnen de huidige pilot bij wijkbedrijf Allekanten is in de eerste helft van 2022 gekeken naar de toekomstmogelijkheden van de deelnemers. Voor een klein deel, 15-20%, is uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt (toch) mogelijk en dit wordt vanuit het wijkbedrijf en de gemeente in gezamenlijkheid gefaciliteerd. Voor het overgrote deel van de deelnemers is deze stap (nog) niet mogelijk. Wel zien we dat zij stappen hebben gezet met betrekking tot hun persoonlijke ontwikkeling en dat hun situatie meer gestabiliseerd is door deelname. Het is de verwachting dat zij in hun toekomstige deelname minder begeleiding nodig zullen hebben. Deze hypothese gaan we onderzoeken in de tweede pilotfase.

Maatschappelijk fit
Met Maatschappelijk fit-trajecten zorgen we voor een vloeiende overgang tussen participatie en re-integratie.  In 2021 startten we een pilot met deze trajecten omdat een deel van de kandidaten die bij Den Haag Werkt met re-integratie zou starten, daar nog niet aan toe bleek te zijn vanwege uiteenlopende hulpvragen en complexe problemen. De pilot Maatschappelijk fit is in 2022 afgerond en wordt als project voortgezet in 2023. Tot nu toe blijkt dat deelnemers baat hebben bij de aanpak vanwege intensieve begeleiding en de focus op en tijd voor persoonlijke ontwikkeling. De eerste 148 afgeronde trajecten hebben geleid tot 41% doorstroom naar Den Haag Werkt, 41% doorstroom naar Participatie met maatschappelijke stappen (activering, in beweging en maximaal haalbaar) en 18% doorstroom naar Participatie zonder maatschappelijke stappen (niet actief en sociaal intensief).

Wet inburgering 2021
De nieuwe Wet inburgering (Wi2021) is op 1 januari 2022 ingegaan. Het jaar 2022 stond in het teken van de invoering van de nieuwe wet. De opstart van de uitvoering van de Wi2021 is niet zonder slag of stoot verlopen. Zo is de uitvoering een aantal weken landelijk gestaakt door problemen in de systemen van DUO en is over de structurele borging van de onderwijsroute vanuit het Rijk nog geen uitsluitsel gegeven. Desondanks zijn in Den Haag de Onderwijsroute en de Haagse B1-entreeroute succesvol ingekocht en zijn al meer dan 1.275 inburgeraars onder begeleiding van de gemeente. Over de opstart van de uitvoering en verdere implementatie van het nieuwe inburgeringsstelsel is de Raad in juni 2022 geïnformeerd (RIS312605). Verder waren er door de asielcrisis pieken in de instroom en stroomden er meer mensen dan verwacht in die nog onder de Wi2013 vielen.

Wet inburgering 2013
In 2022 is de dienstverlening voor de zogenaamde ondertussengroep gecontinueerd. Dit zijn inburgeraars die nog onder het oude stelsel moeten inburgeren en zelf hun taaltrajecten moeten inkopen. Voor deze groep zijn extra rijksmiddelen beschikbaar gesteld. Deze groep ontvangt begeleiding in de geest van de nieuwe wet, met focus op zowel inburgering als participatie. Naast aanbod van taal- en maatschappelijke stages is ook een koppeling met trajecten van Den Haag Werkt gemaakt om inburgeraars niet alleen de taal te leren maar hen ook zo snel mogelijk naar werk te begeleiden. Op dit moment worden 982 inburgeraars die onder de Wet inburgering 2013 vallen actief ondersteund.

Ook is er extra taalaanbod voor de groep inburgeraars van wie de inburgertermijn dreigt te verstrijken en die niet langer gebruik kan maken van hun DUO-lening. Daarnaast hebben we een convenant inburgering en taal gesloten om ervoor te zorgen dat de ondertussengroep toegang heeft tot kwalitatief taalaanbod in de stad. Ook is het convenant met de stichting voor Vluchtelingen Studenten UAF (Universitair Asiel Fonds) verlengd. Deze samenwerking stelt hen in staat te investeren in hun toekomst door ondersteuning bij het afronden of starten van een studie.

Sociale werkvoorziening
De sociale werkvoorziening van Den Haag beschikt over een goede infrastructuur om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt te ondersteunen in hun weg naar de arbeidsmarkt. Voor mensen die een beschutte werkplek nodig hebben omdat zij weinig prikkels kunnen verdragen, biedt de gemeente beschutte werkplekken aan. Wie een beschutte werkplek nodig heeft en daar volgens het UWV voor in aanmerking komt, kan in Den Haag rekenen op een werkplek bij Den Haag Werkt met een dienstverband bij de gemeente. Daarnaast biedt Den Haag Werkt werkplekken aan mensen die een indicatie hebben voor de sociale werkvoorziening onder de Participatiewet en voeren zij de sociale werkvoorziening (WSW) uit die na de invoering van de Participatiewet in 2015 in afbouw is.

De afbouw van middelen verloopt hierbij sneller dan de uitstroom van mensen. SW-bedrijven hebben grote moeite om het hoofd boven water te houden. Anderzijds is er de behoefte om de sociale infrastructuur te benutten voor de doelgroep die een grote afstand tot de arbeidsmarkt heeft. In 2022 is in opdracht van Cedris, VNG en ministerie van SZW een landelijk onderzoek gestart naar de toekomst van sociaal ontwikkelbedrijven. De eerste uitkomsten worden begin 2023 verwacht.

Per 31 december 2022 zijn er 1.243 SW-ers. Het gaat dan om 1.108,71 fte. Ook werken er 18 mensen op banenafspraak bij WIO.

Beschut werk
De gemeente had de wettelijke taakstelling om in 2022 263 beschutte werkplekken te realiseren.
In 2022 is er voor 332 medewerkers een beschutte werkplek gerealiseerd. Hiermee heeft de gemeente ruim voldaan aan deze wettelijke taakstelling. Het college hanteert geen wachtlijsten, wie de indicatie beschut heeft komt direct in aanmerking voor een beschutte werkplek. In het regeerakkoord is opgenomen dat er de komende jaren nog extra beschutte werkplekken bij moeten komen. Daarnaast zijn er gesprekken met het rijk over de tekortkomingen van het instrument. Met name de financiering en de verkokering zijn voor veel gemeenten een belangrijk knelpunt.

Banenafspraak
De gemeente Den Haag helpt zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking aan het werk. We helpen werkgevers deze werkplekken zo vorm te geven dat ze goed matchen met de doelgroep. Ook worden de kandidaten én werkgevers na de plaatsing door de gemeente begeleid.

De gemeente Den Haag levert als sociaal werkgever zelf ook een bijdrage aan het realiseren van de banenafspraak. Sinds de invoering van de Participatiewet in 2015 vindt er geen nieuwe instroom meer plaats in de WSW. De huidige medewerkers zullen komende jaren uitstromen en het totaal aantal medewerkers wordt dus kleiner. Deze werkplekken worden ingevuld met medewerkers ‘banenafspraak’, genoemd naar de afspraak uit 2013 tussen het kabinet en de werkgevers om tot 2026 nieuwe banen te creëren voor mensen met een ziekte of handicap. De banenafspraak-medewerkers zorgen voor een structurele vervanging van de SW-medewerkers die zijn uitgetreden. Daarmee blijft de werkgelegenheid voor deze doelgroep behouden en voldoet de gemeente aan het quotum. Het aantal medewerkers dat bij de gemeente werkt en dat is opgenomen in het Doelgroepregister is op de peildatum 31 december 2022 311,16 fte. De gemeente heeft daarmee ook in 2022 voldaan aan de wettelijke taakstelling. (Als quotum geldt een percentage van 2,69% van het aantal fte bezetting; dit betekent een doelstelling voor de gemeente Den Haag van 234 fte.) We gaan een plan maken om de 107 werkplekken onder de regeling banenafspraak bij groen en schoonmaak in te vullen.

In 2022 zijn 118 mensen gestart in de STiP-regeling; in totaal gaat het om 1.570 STiP-medewerkers. Hiervan zijn in totaal 565 STiP-medewerkers doorgestroomd naar regulier werk, van wie 41 in 2022. Op 1 januari 2023 zitten 283 mensen in de STiP-regeling, waarvan 83 in de conciërgeregeling.

Ontwikkelingen bijstand

Ontwikkeling aantal bijstandsuitkeringen

Ontwikkelingen in de bijstand
Het bijstandsvolume is in 2022 met 5,1% gedaald naar 22.242 uitkeringen op 31 december 2022. In de Macro Economische Verkenning van september 2021 ging het Centraal Planbureau (CPB) nog uit van een lichte landelijke daling van 1,4%. Door de sterke economie en de daaruit volgende verminderde instroom daalde het bijstandsvolume in de loop van 2022. Op 1 april 2022 eindigde de versoepeling van de Bbz-regeling (Besluit bijstandsverlening zelfstandigen). Deze versoepeling was nog een laatste vervolg van de coronamaatregelen.  

Evenals in 2021 was de daling van jongeren in de bijstand relatief het grootst. In 2021 daalde het aantal uitkeringen aan jongeren met 15,2%. In 2022 daalde het aantal uitkeringen aan jongeren met 11,4% naar 1.408 uitkeringen. Het aantal ouderen in de bijstand van boven de 50 jaar veranderde nauwelijks. De uitkeringen zijn eind 2022 voor 6,3% verstrekt aan jongeren, voor 44,7% aan personen tussen de 27 en 50 jaar en voor 49,0% aan personen ouder dan 50 jaar.

Door de 1.279 aanvragen voor de tijdelijke BBZ-overgangsregeling was er een lichte stijging van het totaal aantal bijstandsaanvragen in 2022. In 2021 werden er nog 7.362 bijstandsaanvragen afgehandeld. In 2022 werden 7.533 bijstandsaanvragen afgehandeld; ten opzichte van 2021 een stijging van 2,3%. Er werden 4.243 aanvragen toegekend en 4.243 afgewezen. Het afwijzingspercentage bij de Bbz-overgangsregeling bedroeg 64,3% en voor het totaal aantal aanvragen 43,7%. Het afwijzingspercentage schommelt jaarlijks rond de 40%. De meest voorkomende redenen van afwijzingen zijn: er is onvoldoende informatie verstrekt, de inwoner trekt zijn aanvraag in, men voldoet niet aan de algemene voorwaarden van de bijstand.  

Kostendelersnorm   
De leeftijd waarop de kostendelersnorm van toepassing is, wordt vanaf 1 januari 2023 verhoogd van 21 naar 27 jaar. Deze wijziging is opgenomen in het wetsvoorstel Breed Offensief. De kostendelersnorm wordt zo gewijzigd dat inwonende jongvolwassenen tot 27 jaar niet langer meetellen als kostendeler voor de uitkering van huisgenoten (vaak de ouders). Wel is het zo dat voor jongeren met een uitkering ouders en andere huisgenoten vanaf 27 jaar wél meetellen als kostendeler. Alle uitkeringsgerechtigden zijn in 2022 hierover geïnformeerd.

De gemeente heeft geanticipeerd op deze wetswijziging door iedereen die op of na 1 juli 2022 21 jaar is geworden niet mee te tellen voor de kostendelersnorm. Hierdoor zijn deze gezinnen (waarbij een inwonende jongere 21 wordt) niet gekort op hun uitkering voor een aantal maanden of zelfs één maand tot aan 1 januari 2023 wanneer de wetswijziging ingaat.

CRvB uitspraak inzake inkomstenvrijlating
Op 24 augustus 2021 heeft de Centrale Raad van Beroep (CRvB) een uitspraak gedaan over inkomstenvrijlating bij bijstandsuitkeringen. De CRvB heeft geoordeeld dat als iemand al bijstand ontvangt en daarnaast inkomsten uit arbeid krijgt, en dit inkomen iets hoger is dan de uitkering de uitkering niet direct beëindigd mag worden. Deze uitspraak heeft positieve gevolgen voor een deel van de mensen die vanuit de bijstand aan het werk gaan. Dit is een andere wijze van berekenen dan tot dat moment (de afgelopen tientallen jaren) door gemeenten is toegepast. Ons beleid was dat we de uitkering beëindigen als iemand boven de norm gaat verdienen. Juridisch gezien betekent dit dat de uitspraak vanaf augustus 2021 toegepast moest worden. Sinds 1 maart 2022 wordt dan ook gewerkt volgens de uitspraak van de CRvB.  Alle mensen die uitgestroomd zijn, in augustus 2021 t/m februari 2022 (waarbij de uitspraak niet is toegepast en die wel mogelijk recht hebben op vrijlating), aangeschreven door de gemeente om alsnog hiervoor in aanmerking te komen. Eind 2022 hebben we iedereen hiervoor benaderd.  

Samenwonen op proef
In het zoeken naar de menselijke maat en maatwerk in de uitvoering van de Participatiewet is het vanaf 1 juni 2022 mogelijk dat mensen met een bijstandsuitkering gedurende een periode van drie maanden op proef kunnen samenwonen. Deze periode kan eenmalig worden verlengd met nogmaals drie maanden. De periode van drie tot maximaal zes maanden kunnen mensen gebruiken om te wennen aan het samenwonen en het beter kennis maken met elkaar, maar ook om alle zaken te kunnen regelen, zoals opzegging van (huur)contracten, overschrijving BRP, regelen van school voor kinderen e.d. De uitkering wordt gedurende deze periode niet verlaagd, omdat er sprake is van doorlopende lasten, eindafrekeningen e.d. Na de periode van drie maanden (en eventuele verlenging tot zes maanden) wordt de uitkering afgestemd op de feitelijke woon- en leefsituatie. Eind december 2022 hebben 9 mensen gebruikt gemaakt van de mogelijkheid om te gaan samenwonen op proef.

BUIG
De BUIG-baten zijn € 20,6 mln. lager uitgevallen dan begroot. BUIG is een gebundelde uitkering van het Rijk voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en het BBZ. Per saldo is een positief resultaat van € 17 mln. behaald t.o.v. de begroting. Tot op heden is er, met uitzondering van de compensatie over de jaren 2015 en 2016, nog geen bevredigende oplossing door het Rijk geboden inzake ons bijstandstekort. Dit betekent dat tegen ieder verdeel- en vangnetbesluit van het Rijk vanaf 2017 de juridische procedures zijn doorgezet. Tot op heden zijn na behandeling van het bezwaar de bezwaren van de gemeente Den Haag tegen de besluiten door het Rijk ongegrond verklaard en wordt bij de rechtbank in beroep gegaan.  

Onder druk van gemeenten en de VNG wordt in opdracht van het Rijk een onderzoek uitgevoerd naar de werking van het verdeelmodel onder gemeenten met meerjarige tekorten en overschotten en gemeenten met zeer wisselende uitkomsten van het verdeelmodel. De resultaten van dit onderzoek worden in 2023 verwacht. De gemeente Den Haag probeert steeds om met het Rijk tot een minnelijke oplossing voor het verdeelprobleem te komen. Mogelijk dat de uitkomsten van dit onderzoek daarbij helpen.   

In verband met de juridische procedure is in 2022 over 2021 een vangnetaanvraag gedaan. Zoals verwacht is er geen vangnetuitkering toegekend, maar dit negatieve besluit geeft de basis voor indiening van een bezwaar. Vanuit juridische overwegingen zal ook over 2022 een vangnetaanvraag ingediend worden.

Naleving en handhaving
Als het gaat om naleving en handhaving streven wij naar zo efficiënt en effectief mogelijke methoden voor het voorkomen van schendingen van de inlichtingenplicht en het opsporen van bijstandsfraude. Dit houdt onder meer in verbetering van voorlichting (communicatie) richting bijstandsgerechtigden en verbetering van fraude-alertheid onder medewerkers. Door de coronacrisis werd deze intensiveringsslag handhaving beperkt, maar in 2022 verviel een groot deel van deze beperkingen en konden weer confrontatiegesprekken en huisbezoeken worden ingezet.

Naar aanleiding van onderzoeken naar de inlichtingenplicht zijn in 2022 221 uitkeringen beëindigd en 80 uitkeringen aangepast. Er zijn 107 boetes opgelegd wegens het schenden van de inlichtingenplicht voor een bedrag van € 0,7 mln. en er is voor € 4,6 mln. aan vorderingen opgelegd.

Bijstandsgerechtigden moeten voldoen aan sollicitatie- en re-integratieverplichtingen. Als zij daar niet aan voldoen kan een maatregel (korting op de uitkering) worden opgelegd. In 2022 zijn er 934 maatregelen opgelegd.

Tozo (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers)

Met ingang van 1 oktober 2021 is de Tozo stopgezet. Dit betekent dat vanaf die datum de bijstand aan zelfstandigen uitsluitend nog wordt verstrekt op grond van het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz). Om deze overgang te vergemakkelijken, is het Besluit bijstandverlening zelfstandigen tijdelijk, vanaf 1 oktober tot en met 1 april 2022 vereenvoudigd:

• Het buiten toepassing laten van de vermogenstoets
• De uitkering kan met terugwerkende kracht worden aangevraagd (maximaal 2 maanden).
• Het vaststellen van het inkomen en de hoogte van de Bbz-uitkering per kalendermaand (in plaats van per boekjaar) en de directe verstrekking van de Bbz-uitkering kan direct worden verstrekt ‘om niet’, dus niet als voorlopige lening.
• De uitkering is gedurende deze periode direct ‘om niet’ verstrekt.

In 2022 gaat het voor Tozo om 2 zaken. Allereerst zijn meer dan 3100 ondernemers gestart met het aflossen van het Tozo bedrijfskrediet. Dit is circa 65% van alle ondernemers die een Tozo bedrijfskrediet hebben gekregen (4826 ondernemers). Ten tweede hebben circa 2450 ondernemers een verzoek tot terugbetaling ontvangen vanwege een onrechtmatig of te hoog verstrekte uitkering voor Tozo levensonderhoud. Dit is circa 31% van alle ondernemers die een Tozo uitkering voor levensonderhoud hebben gekregen.  In veel gevallen hebben ze een te hoge uitkering ontvangen gebaseerd op een bij de aanvraag te laag ingeschat inkomen.

Armoedebeleid
Armoede is meer dan gebrek aan geld. Het is ook een gebrek aan perspectief en mogelijkheden. Armoede maakt dat mensen zich buitengesloten voelen en stress ervaren. Het aanpakken van armoede is dan ook niet alleen op te lossen door het aanvullen van tekorten, maar ook door bij te dragen aan het welzijn. Het minimabeleid biedt aan Haagse inwoners met een laag inkomen voorzieningen om mee te kunnen doen in de samenleving.

De totale omvang van de groep minima bedraagt 44,1 duizend huishoudens. Dit is stabiel met voorgaande jaren. Het bereik van de Ooievaarspas is van alle minimaregelingen het hoogst: 72%. Van alle minimahuishoudens met schoolgaande kinderen maakt 80% gebruik van voorzieningen uit het kindpakket, 85% heeft een Ooievaarspas. Uit de meest recente armoedemonitor 2022 van het Urban Data Center blijkt dat 79% van de doelgroep gebruik maakt van minimaal 1 minimaregeling. Dit bereik is vergelijkbaar met vorig jaar. Onder langdurige minima is het bereik 93%.

De oorlog in Oekraïne en de gevolgen daarvan voor de energieprijzen en overige kosten van het bestaan hebben veel impact gehad op de persoonlijke financiën van Haagse huishoudens. Het aantal vroegsignalen van betalingsachterstanden op de vaste lasten zijn sterk gestegen. Haagse huishoudens met een inkomen tot 130% van het sociaal minimum over 2022 een energietoeslag kunnen ontvangen van in totaal 1400 euro. Circa 99% van de doelgroep heeft van deze regeling gebruik gemaakt.

Energietoeslag
De energietoeslag werd in Den Haag ruimhartiger uitgevoerd dan de landelijke richtlijnen wat betreft bedrag (100 euro meer waardoor het totaalbedrag aan energietoeslag 2022 € 1.400 i.p.v. € 1.300 bedraagt in Den Haag) en doelgroep (de inkomensgrens is 130% van het sociaal minimum i.p.v. 120%).
Aanvullend op de energietoeslag 2022 is er ook een vooruitbetaling gedaan ad. € 500,- voor 2023. In totaal hebben ontvangers van de energietoeslag dus € 1900 ontvangen. In totaal zijn er, volgens CBS-cijfers, ruim 50.000 huishoudens in Den Haag potentieel rechthebbend. Dat is 20% van alle Haagse huishoudens. In totaal is aan ca. 50.600 huishoudens de energietoeslag verstrekt en overgemaakt. Gelet op deze cijfers is ca.99% van de beoogde doelgroep bereikt.

Voor een nieuwe regeling die pas sinds mei aan te vragen is, is het bereik erg hoog. Nu al is de energietoeslag de minimavoorziening met verreweg het hoogste bereik in Den Haag. Duidelijk is dat de behoefte aan ondersteuning groot is.

In samenwerking met Sociale Fondsen Den Haag (SFDH) is er voor Haagse burgers die ondanks lokale en landelijke ondersteuningsmaatregelen zoals de energietoeslag of de individuele bijzondere bijstand toch nog de rekening niet kunnen betalen de bestaande mogelijkheid van het Haags suppletiefonds waar (via een intermediair) beroep op gedaan kan worden. Dit fonds helpt ook bij achterstanden op andere vaste lasten zodat ontruimingen en afsluitingen van energie of water voorkomen worden. Het college heeft dit suppletiefonds voor de winterperiode extra ondersteund.

Ooievaarspas
Het college bestrijdt de gevolgen van armoede onder kinderen zodat ze volop mee kunnen doen in de stad. Met de Ooievaarspas kunnen kinderen deelnemen aan zwemlessen en lid worden bij een sport- of cultuurvereniging. In samenwerking met de stichting Leergeld wordt o.a. de schoolspullenpas en de winterkledingpas verstrekt. Daarnaast kunnen leerlingen en hun ouders bij de stichting Leergeld terecht voor allerlei vormen van onderwijsondersteuning, zoals een fiets, mobiele telefoon en programma’s als Squla.

Na 2 jaar van COVID begon 2022 voor de Ooievaarspas nog met een strenge lockdown waardoor veel activiteiten niet doorgingen. Later in het jaar ging alles grotendeels weer open en konden pashouders weer gebruik maken van de kortingen op het gebied van sport, cultuur en recreatie. Evenementen in de stad konden ook weer plaats vinden waar de Ooievaarspas bij kon aansluiten. Tijdens het UITfestvival zijn op de 8 cultuurankers in de stadsdelen voorstellingen gefinancierd vanuit de Ooievaarspas. Dit om het culturele aanbod onder de aandacht te brengen en de Ooievaarspas te promoten. Eind 2022 was het ook weer mogelijk om kerstdiners te organiseren voor pashouders. Over 3 avonden zijn 750 pashouders, waaronder 150 kinderen, voorzien van een gezamenlijke maaltijd.

Oekraïense ontheemden die in 2022 naar Den Haag zijn gekomen hebben een tijdelijke Ooievaarspas gekregen. Dit om, met name voor de kinderen, het dagelijkse leven van sporten of andere activiteiten ook in Den Haag te kunnen voortzetten. In totaal zijn in 2022 ruim 2.800 Ooievaarspassen verstrekt aan Oekraïense ontheemden. Op basis van deze Ooievaarspas konden zij ook gebruik maken van andere regelingen die gekoppeld zijn aan de Ooievaarspas, waaronder de voorzieningen bij de Stichting Leergeld.

Door de stijgende kosten was het voor huishouden met een laag inkomen een lastig jaar. Om met name gezinnen met kinderen aan het eind van het jaar iets extra's te geven is het Haagse Lichtpuntje in samenwerking met de Stichting Leergeld opgezet. Alle kinderen met een Ooievaarspas hebben via Leergeld een cadeaukaart ontvangen van €75. Met dit bedrag konden ze iets kopen bij een van de aangesloten winkels of attracties.

Voedselbank
Voor de Voedselbank Haaglanden was het een pittig jaar. De oorlog in Oekraïne en de daardoor stijgende energieprijzen hebben een groot effect gehad op de Voedselbank. Aan de ene kant deden meer inwoners een beroep op de Voedselbank, en aan de andere kant werd door bakkerijen, tuinders en supermarkten minder voedsel gedoneerd omdat o.a. de productie werd teruggeschroefd. In het najaar heeft wethouder Vavier samen met de wethouders uit Rijswijk en Zoetermeer een oproep gedaan aan de stad om geld en/of voedsel te doneren aan de Voedselbank. Mede dankzij deze oproep, en de communicatie en intensieve inzet vanuit de Voedselbank zelf, is het gelukt om de Voedselbank draaiende te houden.

Bijzondere bijstand bewindvoering
In 2022 ontvingen ca. 3500 Haagse inwoners periodieke bijzondere bijstand voor bewindvoering. Dit zijn mensen die langdurig niet in staat zijn om zonder hulp hun financiën te beheren. Ze kunnen beschermingsbewind aanvragen en de rechter bepaalt of dit nodig is. Als dat het geval is en mensen deze kosten niet kunnen opbrengen, dan krijgen zij hiervoor bijzondere bijstand.

Om de kosten te beheersen en financieel beheer aan te laten sluiten op de mogelijkheden van de inwoner, kiest de gemeente sinds vorig jaar voor een intensieve samenwerking met zowel de rechtbank als de bewindvoerdersbranche om tot een optimaal stelsel van financieel beheer te komen waarbij bewind pas wordt ingezet als andere hulpverlening te licht is bevonden.

Aansluitend op de afspraken met de rechtbank zijn in 2022 verder flinke stappen gezet naar een convenant met de bewindvoerders in Den Haag. Daarvoor zijn goede en intensieve gesprekken gevoerd met bewindvoerders en de brancheverenigingen. Op 26 september 2022 hebben 33 convenantpartners hun handtekening gezet. De dienstverlening aan de doelgroep wordt hiermee versterkt, waardoor de inwoners passender geholpen kunnen worden.

Huisraad

Sinds eind 2020 is er bij een aanvraag voor huisraad intensiever contact met de aanvrager. Zo kunnen we beter aansluiten bij de feitelijke behoeften en situatie van de aanvrager. Dit hangt samen met de brede aanpak dakloosheid. In 2022 is op het moment van schrijven € 1.277.646,- uitgegeven aan 797 mensen. In 2021 was dit in totaal € 1.177.875,- aan 862 mensen. De uitgaven zijn met 8% gestegen, het aantal verstrekkingen is met 8% afgenomen.

Inkomensondersteuning  

De studietoeslag is in de Participatiewet geregeld en biedt een steuntje in de rug van studenten die niet kunnen bijverdienen naast hun studie door een chronische medische beperking.  Per 1 april 2022 is de wettelijke term veranderd van "individuele studietoeslag" in "studietoeslag" en is de wettelijke minimumhoogte van de studietoeslag voor studenten vanaf 21 jaar vastgesteld op 300 euro per maand.  Op 20 januari 2022 is door de raad de hoogte van de studietoeslag in de gemeente Den Haag vastgesteld op 300 euro per maand voor alle leeftijdsgroepen, dus ook voor degenen jonger dan 21 jaar. Hiermee wijkt de gemeente Den Haag in gunstige zin af van de wettelijke minimumhoogte.

Mensen met een langdurig laag inkomen (36 maanden of meer) ontvangen jaarlijks een individuele inkomenstoeslag (IIT). Deze toeslag is bedoeld voor grotere vervangingsuitgave als een koelkast of wasmachine. In 2022 ging het in totaal om 19.030 mensen. Er is een daling te zien in het aantal verstrekkingen IIT (in 2021 nog 20.604). Aangezien het grootste aandeel IIT-verstrekkingen aan bijstandsgerechtigden is, is deze daling verklaarbaar aangezien de laatste jaren het bijstandsbestand ook is gedaald.

Sinds het uitbreken van de oorlog in de Oekraïne vangen we in Den Haag ontheemden op. Op basis van de Regeling opvang ontheemden Oekraïne (RooO) hebben wij in 2022 aan 2.114 gevluchte Oekraïners leefgeld verstrekt.

Maatwerkbudget
Met een maatwerkbudget kunnen we snel maatwerk leveren op het moment dat er zich een probleem voordoet. De verantwoording gebeurt niet met goedkeuring op vast beleid vooraf, maar achteraf op basis van casuïstiek. Een maatwerkbudget is niet bedoeld om de andere vormen van ondersteuning zoals de bijzondere bijstand te vervangen (RIS 298637).   

In 2020 is de pilot maatwerkbudget uitgebreid naar alle teams Sociaal Casemanagement, het team Tijdelijk Extra Ondersteuning, het team Bureau Nazorg, en het team Jongeren Perspectief Fonds. In 2021 is het maatwerkbudget vast verankerd in het beleid. Ook is het maatwerkbudget uitgebreid naar het team Dak- en
Thuislozen. In 2022 is er € 100.007 - aan het maatwerkbudget uitgegeven. Dat is een stijging van ongeveer € 40.000, - ten opzichte van 2021. Met het maatwerkbudget besparen we per saldo omdat veel hogere maatschappelijke kosten voorkomen worden.

Collectieve zorgverzekering
In 2022 zijn er circa 48.000 Haagse minima verzekerd bij zorgverzekeraar VGZ (voordat de eindejaarscampagne is gestart). Dit komt overeen met het aantal in 2021.

Er zijn 2 pakketten: een aanvullend en een compact pakket. In het aanvullend pakket zijn naast een uitgebreid pakket aan vergoedingen het eigen risico en bijna alle eigen bijdragen meeverzekerd. Dit voorkomt dat mensen voor onverwachte hoge zorgkosten komen te staan. Voor het compact pakket gelden deze voordelen in mindere mate. Dit pakket is geschikt voor minima met een wat kleinere zorgvraag.

Binnen de samenwerking met de verzekeraars zijn ook middelen beschikbaar voor ‘social return on investment’. Daarmee worden projecten gefinancierd die zowel de bestaanszekerheid van minima bevorderen, als preventief werken op gezondheidsgebied. In 2021 en 2022 ging het bijvoorbeeld om een project waarbij menstruatieproducten zijn verstrekt. Bij meer dan 100 uitgiftepunten, waaronder Servicepunten XL, daklozenopvang en bibliotheken worden nu gratis menstruatieproducten uitgedeeld aan de doelgroep. Ook zijn er 14 scholen betrokken als uitgiftepunten.

Aanpak dakloosheid
De dienstverlening die gehuisvest was op de Binckhorstlaan is in 2022 verhuisd naar de Fruitweg, ook het daklozenloket. Op maandag 2 mei 2022 was de eerste werkdag op de Fruitweg. Onze bezoekers worden nu in een open en toegankelijke omgeving op een prettige en gastvrije manier ontvangen door een host. Er is nu één ingang voor alle bezoekers (voorheen aparte ingang voor het daklozenloket). Dit betekent dat bezoekers ongeacht wat voor vragen ze hebben door dezelfde ingang naar binnen komen en in dezelfde huiskamer zitten waar koffie en thee wordt aangeboden. De hosts vragen bij elke bezoeker waar iemand mee geholpen kan worden en verwijzen door naar het juiste loket.

Sinds 1 juli 2022 werkt de gemeente met een nieuwe wijze van dienstverlening voor dak- en thuislozen op de Fruitweg. De nieuwe dienstverlening is gericht op het zo snel mogelijk beëindigen van dakloosheid, rekening houdend met de verschillende redenen waardoor bewoners dakloos worden. Met iedereen die dak- of thuisloos is geworden, wordt een plan van aanpak gemaakt. De begeleiding is in de eerste fase van dakloosheid het sterkst, als de zelfredzaamheid nog relatief groot is. De groep die langdurig afhankelijk is van een daklozenuitkering krijgt langdurig extra ondersteuning. In 2023 gaat het dak- en thuislozenloket de nieuwe dienstverlening evalueren. Onderdeel van de evaluatie is de effectiviteit van de dienstverlening. Hoe deze evaluatie vorm krijgt, wordt nog onderzocht.

Vanuit het Rijk zijn er voor 2020 en 2021 extra middelen beschikbaar gesteld voor preventie van dakloosheid. Met deze middelen zijn nieuwe projecten gestart, waaronder de verhuisboxplus, het briefadres, de jongerenregisseurs, de daklozenperspectiefaanpak, het maatwerkbudget en een stabiel inkomen voor dak- en thuisloze jongeren. Met deze projecten zijn mooie resultaten behaald. In 2023 verkennen we welke projecten structureel gefinancierd worden.

Tegemoetkoming kosten kinderopvang i.v.m. sociaal-medische indicatie
Deze regeling is bedoeld voor ouders die vanwege sociaal-medische redenen tijdelijk niet in staat zijn om voor hun kinderen te zorgen. Het gaat om situaties waarbij de gezonde en evenwichtige ontwikkeling van het kind op het spel staat. De oorzaak van de sociaal-medische omstandigheden kan zowel bij het kind als bij de ouder liggen. Als de ouders als gevolg van een sociaal-medische situatie geen of beperkt recht hebben op kinderopvangtoeslag, omdat zij niet behoren tot de gedefinieerde doelgroepen, geldt de regeling tegemoetkoming kinderopvang op grond van een sociaal-medische indicatie. Voorwaarde is dat de ouder deelneemt aan een medisch traject wegens ernstige lichamelijke, psychische of sociale beperkingen, waardoor opvang van het kind of de kinderen noodzakelijk is en/of wanneer kinderopvang in het belang is van een goede en gezonde ontwikkeling van het kind of kinderen als gevolg van de thuissituatie.

Uit de landelijke praktijk blijkt dat de regeling voor sociaal-medische indicatie niet meer voldoende aansluit bij de huidige (problematiek van de) doelgroep. Naar aanleiding hiervan lopen er gesprekken met het Rijk: in 2022 is vanuit de G4 input geleverd voor een beleidsclaim (voor het ophogen van het budget) bij het ministerie van SZW. In afwachting van die uitkomsten is in Den Haag gestart met het verbeteren van deze regeling. De uitvoering van het beleid is geoptimaliseerd teneinde de SMI-regeling zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij de Haagse doelgroep. In 2022 hebben 210mensen gebruik gemaakt van de regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang op grond van een sociaal-medische indicatie.

Kinderopvang
Den Haag kent een zogenoemde 4%-regeling die is bedoeld voor de bijstandsgerechtigde ouder die deelneemt aan een traject naar werk en daardoor kinderopvang nodig heeft. De ouder ontvangt van de Belastingdienst een inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag van maximaal 96%. De Wet kinderopvang maakt daarop aanvullende gemeentelijke tegemoetkoming mogelijk die in Den Haag, net als in de andere G4-steden, is vastgesteld op 4%. Doel van de 4%-regeling is het verlagen van de drempel om mee te doen aan een re-integratietraject. In 2022 hebben 137 mensen gebruik gemaakt van deze regeling.

Schuldhulp
In 2020 is het beleidsplan Schuldhulpverlening 2020-2024 (RIS 306234) in de gemeenteraad vastgesteld. In dit beleidsplan staan de beoogde resultaten en maatregelen om de kwaliteit te borgen van de wijze waarop de integrale schuldhulpverlening wordt uitgevoerd. In dit plan worden 4 beloften gedaan over de Haagse schuldhulpverlening: voorkomen dat mensen in de financiële problemen komen, balans in de financiële huishouding creëren, perspectief bieden en innovaties realiseren.

Schuldenlab070
In het Schuldenlab070 werken 31 publieke en private partners en de gemeente Den Haag samen om slimme oplossingen voor schulden en armoede te ontwikkelen. Inmiddels is het Schuldenlab070 een begrip en zijn er mooie resultaten geboekt die voordeel opleveren voor zowel inwoners als de betrokken partners. Voordelen zijn: minder incassokosten, lagere zorgkosten, minder beroep op de bijstand en weer voluit kunnen meedraaien in de samenleving.

Helpdesk Geldzaken
Den Haag kiest voor een optimale toegang en maatwerk bij de preventie van schulden. De Helpdesk Geldzaken is een laagdrempelig loket voor Hagenaars met vragen over hun financiën. Met de helpdesk zijn de consulenten geldzaken op inmiddels 38 verschillende locaties aanwezig in alle stadsdelen. De helpdesk woont in bij maatschappelijke partners zoals gezondheidscentra, buurthuizen en servicepunten. Dit biedt de kans om nauw met deze partijen samen te werken in het vinden en ondersteunen van mensen, door hen individuele hulp te bieden maar ook door het organiseren van voorlichting en training aan klanten en professionals. Ook zijn medewerkers van de helpdesk aangesloten bij de bijeenkomsten die georganiseerd zijn rondom de energiebesparing.

Bij de Helpdesk Geldzaken vonden in 2022 ca. 7000 gesprekken plaats. Dat is een toename ten opzichte van vorig jaar toen vanwege corona nog veel balies beperkt geopend waren. Bij de helpdesk zien de consulenten dat de problematiek vaker dan voorheen complex is. Door de gestegen vaste kosten is het steeds lastiger om financieel perspectief te bieden. Er zijn vaak meerdere vervolggesprekken nodig.

Vroegsignalering
Problematische schulden beginnen met betalingsachterstanden. Daarom is het belangrijk dat we mensen op het spoor zijn voordat de problemen onoverkomelijk worden. De wet biedt per 2021 expliciet de verplichting om signalen van vaste lastenleveranciers (huur, zorg, water en energie) te gebruiken om vroeg met inwoners met financiële moeilijkheden in contact te komen. Door bestaande problemen vroegtijdig op te lossen, kunnen ernstige schuldensituaties met bijbehorende maatschappelijke kosten worden voorkomen. Gedurende 2022 zagen we een toenemend aantal meldingen van vroegsignalering. In totaal steeg het gemiddeld aantal signalen van 2.000 signalen per maand in 2021 naar ca. 3.500 signalen eind 2022. Om deze belangrijke preventieve taak in het schuldenzorgenvrij maken van Haagse inwoners goed te kunnen aanbieden is de capaciteit van het team Vroegsignalering met 7 fte vergroot.

Via de woningcorporaties kwamen 965 meldingen binnen. Via energiemaatschappijen, de waterleverancier, en de schuldenrechter kwamen daar nog 621 curatieve meldingen bij. In totaal zijn er in 2022 net zoals in 2021 slechts 34 huisuitzettingen geweest, waarbij het 8 keer om onbewoonde woningen ging. Procentueel gezien betekent dit dat in 2022 in ca.98% van de meldingen een huisuitzetting voorkomen is. 

Samen met partners probeert de gemeente schulden eerder te signaleren en op te pakken om erger te voorkomen. Dankzij samenwerking met het CAK en onze collectieve zorgverzekeraar VGZ zijn er in 2022 291 mensen benaderd voor een aanbod om uit de bronheffing te halen.

Andere financiële ondersteuning
Niet iedereen kan leren zelf de administratie te ordenen en de financiën bij te houden, bijvoorbeeld door laaggeletterdheid of een lichte verstandelijke beperking. Die Hagenaars krijgen ondersteuning bij het via budgetbeheer, budgetondersteuning of gemeentelijk beschermingsbewind. In totaal hebben 2691 inwoners een vorm van gemeentelijk financieel beheer ontvangen. Deze dienstverlening is ook in 2022 zo licht als mogelijk en zo zwaar als nodig ingezet.

De gemeente bood in 2022 verschillende gratis administratie- en budgetteringscursussen aan Haagse inwoners om schulden te voorkomen. Ook waren er trainingen voor professionals en vrijwilligers. In 2022 volgden 768 mensen een cursus of training. 771 professionals of vrijwilligers hebben een cursus gevolgd. Denk aan organisaties zoals Humanitas, Rode Kruis en Anton Constance maar ook een Wmo-wijkteam of Centrum voor Jeugd en Gezin.

Het belenen van sieraden kan Haagse inwoners met (tijdelijk) financiële krapte ook in sommige gevallen een snelle oplossing bieden. Als inwoners schulden hebben of als er vragen zijn rond inkomsten en uitgaven worden zij persoonlijk overgedragen aan vooral de Helpdesk Geldzaken. In 2022 bedroeg het aantal nieuwe pandbeleningen 24.796 stuks, 60.842 beleningen zijn verlengd en 22.204 leningen zijn gelost.

Gemeentelijke Kredietbank
De Gemeentelijke Kredietbank (GKB) helpt inwoners die elders geen krediet kunnen krijgen vanwege hun leeftijd, inkomen of een beschadigd kredietverleden. Zij kunnen een sociaal krediet krijgen voor noodzakelijke vervangingsuitgaven en/of voor het inlossen van betalingsachterstanden. Het opbouwen van problematische schulden kan zo worden afgewend.

In 2022 zijn 480 nieuwe sociale kredieten verstrekt om o.a. problematische schulden tegen te gaan. Dit waren er 389 in de vorm van een persoonlijke lening en 91 in de vorm van een doorlopend krediet. Daarnaast zijn er 578 sociale leningen aan statushouders verstrekt voor de inrichting van hun huis. Het aantal aanvragen en verstrekte leningen is gestegen ten opzichte van het aantal uit 2021 (397 leningen).

De kredietbank adviseert ook over financieringen en kredieten. Medewerkers voerden in 2022 totaal 534 adviesgesprekken. Dit waren 404 adviesgesprekken voor sociale kredieten en 130 voor hypotheken. Wanneer het oversluiten van de hypotheek door de kredietbank de beste oplossing voor de woningbezitter was, is dit als aanvraag geregistreerd. In 99 gevallen heeft een aanvraag geleid tot een verstrekking.

De Gemeentelijke Kredietbank heeft 44 aanvragers van een sociaal krediet moeten doorverwijzen naar curatieve schuldhulp. Hier is in 2021 mee gestart. De Helpdesk Geldzaken zit sinds 2021 ook bij de kredietbank. Een doorverwijzing naar bredere financiële dienstverlening is daarmee eenvoudig te regelen.

Gedupeerden toeslagenaffaire
Specifiek voor de gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire heeft de Gemeentelijke Kredietbank zich samen met 8 andere kredietbanken onder de noemer van Sociale Banken Nederland de landelijke private schulden van gedupeerdengever en af te lossen. Dit is een enorme operatie waar landelijk tussen de 1,2 en 4 miljard aan aflossingen mee gemoeid is. Den Haag gaat in 2022 met een team van 20 fte aan de slag om ongeveer 13% van de landelijke cases af te handelen.

3.334 inwoners die zich bij de belastingdienst hebben gemeld als gedupeerde zijn benaderd voor een breed hulpaanbod om hun leven weer op de rails te krijgen. 1.003 gedupeerden hebben het brede hulpaanbod aanvaard. We richten ons op financiën, zorg en welzijn, wonen, werk en gezin. We bieden een luisterend oor en helpen de gedupeerden door de bureaucratie heen. In schrijnende situaties realiseren we doorbraken met een maatwerkbudget. Dit gebruiken we ook voor het creëren van nieuw perspectief. In 2022 is voor ruim 360.000 euro aan maatwerkbudget verstrekt. We hebben 628 erkend gedupeerden in begeleiding genomen om de private schulden in kaart te brengen en af te lossen.

Sociaaljuridische dienstverlening
In 2022 maakten 4.914 mensen gebruik van de sociaaljuridische dienstverlening van de sociaal raadslieden. De sociaal raadslieden werken vanuit de meeste stadsdeelkantoren en hebben 7.140 hulpvragen beantwoord.  Ook wordt de expertise van de sociaal raadslieden ingezet bij het ondersteunen van zelfstandig ondernemers of de hersteloperatie van de toeslagengedupeerden.

De meest gestelde vragen van inwoners gingen in 2022 over: financieel-juridische zaken zoals beslaglegging en belastingen, energiekosten, sociale zekerheid en huisvestingszaken zoals huurtoeslag. Naast het spreekuur en de signaleringen lag de focus van de sociaal raadslieden op het verder verbeteren van interne en externe samenwerking (Juridisch Loket en Servicepunten XL) en het versterken van de inhoudelijke kwaliteit.