Stadsontwikkeling en wonen

Beleidsverantwoording per activiteit

1. Algemeen
Stadsvernieuwing
Onder stadsvernieuwing horen verschillende taken. Zo faciliteert de gemeente particuliere initiatieven voor het realiseren van woningen, bedrijven en kantoren. Ook vallen ruimtelijke ingrepen die niet gericht zijn op de uitgifte van de bouwrijpe grond hieronder. Denk aan werkzaamheden voor ingrepen in de publieke ruimte en het faciliteren en begeleiden van woningprojecten.

Bouwgrondexploitaties
Bouwgrondexploitaties richten zich op de uitgifte van gronden die de gemeente bouwrijp heeft gemaakt. In totaal heeft de gemeente ongeveer 40 bouwgrondexploitaties binnen deze categorie. Het gaat om gemeentelijke grondexploitaties en grondexploitaties die in samenwerking met andere partijen worden gevoerd (verbonden partijen).

Risico’s
Kijkend naar de risico’s die binnen de portefeuille worden voorzien, is de prognose dat de reserve Grondbedrijf tot 2027 inclusief kansen nog van voldoende omvang is om risico’s te kunnen opvangen. Op basis van de Verordening Beheersregels Grondexploitaties en Strategisch bezit wordt de ontwikkeling van de RGB beschouwd over een periode van 5 jaar. Het benodigde weerstandsvermogen om de risico’s/ bestemmingsreserves te kunnen dekken voor een periode van 5 jaar wordt afgezet tegen de huidige reserve. Het benodigd weerstandsvermogen is bepaald op € 38,3 mln. Verder toelichting hierover is terug te vinden in de paragraaf Grondbeleid.

2. Stadsvernieuwing en bouwgrondexploitaties inclusief De Kust Gezond
De Kust Gezond
Noordboulevard
De plaatsing van de kazemat is met tenminste één jaar vertraagd omdat een vergunning (Wet natuurbescherming) moet worden aangevraagd ten gevolge van de uitspraak van de Raad van State over stikstof en de bouwvrijstelling. In 2022 hebben daarom geen activiteiten plaatsgevonden. Vanwege samenhang met de voortgang van andere projecten zijn de overige delen van het project (nog) niet uitvoerbaar. Pas na realisatie van de ongelijkvloerse Kruising Zwolsestraat kan worden gestart met het opheffen van de inritten en herinrichten van dat gebied.

Middenboulevard
Op 1 november 2022 is gestart met de werkzaamheden voor de vernieuwing van de Middenboulevard. Gelet op de uitspraak van de Raad van State over de ‘bouwvrijstelling’ is de lopende procedure van de omgevingsvergunningsaanvraag niet volledig en deze dient te worden aangevuld. De noodzakelijke onderzoeken voor de vergunningsprocedure zijn gestart. De werkzaamheden zijn in afwachting hiervan stilgelegd en zullen naar verwachting eind 2023 worden hervat.

Kurhaus en omgeving
In het derde kwartaal 2022 is de Nota van Uitgangspunten Doorsteek Kurhaus grotendeels uitgewerkt. In het derde kwartaal 2022 hebben, in lijn met het beeldkwaliteitsplan Middenboulevard, diverse gesprekken plaatsgevonden met Amrâth Kurhaus. Dit met betrekking tot de verbetering van de aanbouwen aan de zeezijde en de uitgifte van de grond via erfpacht van de serres zeezijde. Deze gesprekken zijn nog gaande.

De Pier
In februari 2022 zijn aanvullende onderzoeken naar de bouwtechnische staat van de Pier verricht. Hieruit bleek delen van de Pier in slechte staat verkeren. In april 2022 zijn twee moties over de Pier aangenomen door de raad. De motie ‘De Pier is van de Stad’ (RIS312143) sluit naadloos aan bij de behoefte om te participeren. Er is een plan van aanpak opgesteld waarmee de bewoners van de stad worden betrokken in het proces. Mei 2022 is de Pier B.V. onder regie van de gemeente gestart met de voorbereidingen voor een stadsbreed participatietraject. In de laatste week van de zomervakantie zijn bezoekers op de Pier geïnterviewd en geënquêteerd. In oktober heeft onderzoeksbureau Motivaction een aselecte steekproef uitgevoerd onder 20.000 Haagse huishoudens met vragen over de voorzieningen en functies op de Pier, slapen op de Pier, groen op en rond de Pier en de toegankelijkheid van de Pier. Parallel aan de enquêtes zijn interviews gehouden met belangrijke stakeholders in het gebied van de Pier. Alle deelonderzoeken samen geven naar verwachting een goed en rijk beeld van hoe in deze fase naar de toekomst van de Pier wordt gekeken.  

Palace Promenade  
De eigenaar (Strandweg Vastgoed B.V./Hommerson) heeft het afgelopen jaar benut om in gesprek te gaan met direct belanghebbenden (omwonenden en ondernemers) over het conceptplan voor de herontwikkeling van de Palace Promenade. Ook heeft de Palace Promenade een relatie met de projecten Ongelijkvloerse Kruising Zwolsestraat en de verlaging van de Zeekant (uit het Programma De Kust Gezond/Zicht op Zee). De herontwikkeling van de Palace Promenade sluit hierop aan. Dit vraagt de nodige afstemming tussen gemeente en Strandweg Vastgoed B.V./Hommerson.

Scheveningen Havenconvenant
In 2022 heeft de gemeente, samen met de belangengroepen vanuit ondernemers (BSH) en bewoners (BOH), de ambities uit het Havenconvenant verder uitgewerkt.

Scheveningen Haven Norfolk  
Het voormalige Norfolkterrein is een omvangrijke gebiedsontwikkeling met circa 700 woningen en circa 10.000 m2 bedrijvigheid, horeca en commerciële ruimte. De ontwikkeling is halverwege. In oktober 2022 is de bouw van blok 4B ZuidKade gestart door De Zuid C.V. met zo’n 89 woningen en ongeveer 1.400 m2 bedrijfsruimte. De gemeente heeft eind oktober 2022 opdracht verleend aan Cepezed en Lagemaat voor demontage en herbouw van het Zuiderstrandtheater in de gemeente Oss. Samen met ontwikkelcombinatie De Zuid is gestart met de uitwerking van blok 3 (ZuidZicht).

Scheveningen Haven Noordelijk Havenhoofd
De omgevingsvergunning van de parkeergarage is verleend en vergund. In maart 2022 is VolkerWessels Vastgoed gestart met het afgraven van het duin voor de bouw van de parkeergarage. In juli 2022 is gestart met de daadwerkelijke bouw van de parkeergarage. Ook is gestart met de bouw van het nieuwe boothuis KNRM. Inmiddels is de nieuwbouw gerealiseerd. De laatste hand wordt gelegd aan de buitenruimte en de ponton. Zodra de KNRM is verhuisd (naar verwachting eind eerste kwartaal 2023), kan 3xVIS worden afgebouwd. Verder is de omgevingsvergunning van het plan Duinpaviljoens verleend, maar nog niet onherroepelijk door een tweetal ingediende bezwaarschriften tegen de vergunning.

United Fish Auctions (UFA)
De United Fish Auctions (UFA) wordt door de gemeente in staat gesteld tot een zelfstandige ontwikkeling. UFA heeft voor de financiering een sluitende businesscase nodig. De gesprekken over een bijdrage van de gemeente zijn afgerond. De voorgenomen bijdrage kwalificeert als staatsteun en is daarom voorgelegd aan de Europese Commissie voor een goedkeuring. Ten behoeve van de herontwikkeling UFA is de gemeente bereid een garantie tot een bedrag van € 9 miljoen af te geven voor de lening die UFA moet afsluiten ter financiering van het project. Tegenover die garantie moet een reservering worden opgenomen ter hoogte van € 1,84 miljoen.

Scheveningen Haven Dr. Lelykade bedrijvengebouw  
Aan de zeezijde van de Dr. Lelykade komt een nieuw bedrijfsgebouw voor maritieme bedrijvigheid in combinatie met een hotelfunctie. Ontwikkelaar Vastint Hospitality BV wil hier het plan Scheveningse Kaai’ realiseren. De uitvoering van het plan is vertraagd door een in 2022 ingesteld hoger beroep bij de Raad van State tegen de omgevingsvergunning voor de bouw. Op de locatie Dr. Lelykade hebben het afgelopen jaar geen ontwikkelingen plaatsgevonden. Het is wachten op de uitspraak van de Raad van State.

Vuurtorenweg 35-37  
In 2022 was de realisatie van het appartementencomplex ‘Lumen’ op de locatie van het voormalige kantoorgebouw van Rijkswaterstaat in volle gang. Het plan van KondorWessels Vastgoed omvat 69 appartementen in verschillende woningtypen en een ondergrondse parkeerkelder. De gemeente heeft in de realisatie van dit project alleen een faciliterende rol gehad.

Vitalizee
De betrokken partijen zijn in overleg geweest over de oplossing voor de beperkte draagkracht van het kelderdek (RIS309524). De overleggen hebben niet tot een oplossing geleid. Een juridisch traject is gestart om de gemaakte kosten in het project nazorg Vitalizee (tijdelijke veiligheidsmaatregelen en juridische kosten) en de onontkoombare verbreding van de Middenboulevard (RIS308708) te verhalen op de ontwikkelaar.

Loosduinen

Loos ter plaatse van Ontmoetingskerk
Eind 2022 is gestart met de sloop van de kerk. Aansluitend aan de sloopwerkzaamheden zal begin 2023 worden gestart met de bouw van de 78 middeldure huurwoningen.

Monsterseweg- Madesteinweg (voormalige ADS-velden)   
Op twee voormalige voetbalvelden op het sportcomplex Madestein aan de Monsterseweg komen 48 woningen. Het programma is aangepast van 52 naar 48 woningen, zodat wordt voldaan aan de motie betaalbaar wonen (RIS301865). Er wordt nog gewerkt aan het bestemmingsplan. Er worden voldoende grondopbrengsten gegenereerd om aan de verplichting te voldoen uit de overeenkomst met Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld.  

Monsterseweg- Parnassia Bloemendaal  
Op het terrein van zorginstelling Parnassia komen circa 250 woningen. Afspraak met Parnassia is dat de sociale woningbouw (30%) zal worden ingezet voor doelgroepen uit de zorg. Het plan wordt ontwikkeld met sterke aandacht voor de bestaande landschappelijke, ecologische en historische kwaliteiten. Het planuitwerkingskader is in concept afgerond.   

Kijkduin Binnen – Schapenatjesduin (B2)
In 2022 zijn diverse woningen in particulier opdrachtgeverschap opgeleverd en is begonnen met de bouw op de twee laatste kavels. Dit zijn private ontwikkelingen. Woningcorporatie Arcade is begonnen met de bouw van de twee appartementencomplexen. Het gaat om circa 70 sociale woningen.

Kijkduin Binnen – Wijndaelerweg (C2)
De verkenning voor Hoek Wijndaelerweg (C2) wordt afgerond. Er wordt gewerkt aan een helder programma voor ontwikkelveld C.

Laak

Omgevingsplan Binckhorst
De Raad van State heeft op 24 november 2021 uitspraak gedaan over het omgevingsplan Binckhorst. Slechts op een paar kleine punten heeft de Raad van State de gemeente opgedragen om binnen 26 weken een nieuw besluit te nemen (te noemen: herstelbesluit 1C). In april 2022 is herstelbesluit 1C vastgesteld door de gemeenteraad.

Binckhorst Noord-West
Voor het plan BoogieWoogie is in de zomer van 2022 de omgevingsvergunning verleend. Sloop en start bouw wordt verwacht in de eerste helft van 2023. De planontwikkeling van de Bincker loopt. Hier hebben we met name gekeken naar de inpassing op kavelniveau en aansluitingen op het openbare gebied. Ook de Verlengde Velostrada (No Regret) wordt verder uitgewerkt. De gemeente heeft veel inzet gepleegd op de inpassing en aansluitingen op het openbare gebied. De uitdaging ligt in het inpassen en ontsluiten van het bedrijf in haar nieuwe omgeving. Het is de bedoeling dat Jongeneel terugkomt na de herontwikkeling.

Trekvlietzone
In dit gebied zijn in 2022 de eerste bouwkranen verschenen voor de bouw van Binck City Park.  Van het naastgelegen kasteel Binckhorst zijn de plannen verder uitgewerkt en diverse terreinwerkzaamheden opgepakt. Het restant van het gebouw voor het kasteel, aan de zijde van de Binckhorstlaan is eind 2022 gesloopt. Het ontwerp van de tuin is goedgekeurd ten behoeve van realisatie. De tijdelijke inrichting Callistoweg is voor een groot deel aangelegd en vormt nu de interne ontsluitingsstructuur van dit deelgebied. De ontwerpfase van de Callistoweg en de omliggende buitenruimte voor de definitieve fase is afgelopen jaar gestart, zodat de uitvoering daarvan op tijd is afgerond als de eerste woningen van Linck in de Binck, BinckBlocks en Binckpark over enkele jaren worden opgeleverd. Voor de aanleg van de Callistoweg is het belangrijk dat de Fijnhouthandel verhuist naar een andere locatie. Hierin is een belangrijke stap gezet doordat de raad heeft ingestemd om over te gaan op een onteigening als de nog lopende gesprekken op niets stuiten.

Junoblok
De kadevervanging bij het Junoblok is eind 2022 gereed, onderdeel hiervan is de herinrichting van de openbare ruimte rondom Junoblok. Aan deze zijde zijn ook de eerste werkzaamheden opgepakt om de Callistoweg te kunnen aansluiten op de Junostraat. Aan de Jupiterkade is een nieuwe aanvraag gedaan voor een woongebouw. De gemeente is ook hier in overleg over inpassing en aansluiting op het openbare gebied. Juli 2022 is het laatste woongebouw op Binckeiland opgeleverd en in gebruik genomen. De gemeente heeft samen met de ontwikkelaar het proces getrokken om de afvalvoorziening van een deel van dit gebied goed op te lossen. Dit traject is afgerond en uitvoering loopt mee met de herinrichting van de openbare ruimte. In de loop van 2022 zijn vergunningstrajecten doorlopen ter voorbereiding van de realisatie van de aanpassingen aan de Broekslootzone, wat naar verwachting begin 2023 wordt uitgevoerd.
Het Ruimtelijk Raamwerk Trekvlietzone is vastgesteld en vormt een ruimtelijk kader dat laat zien wat de ruimtelijke mogelijkheden zijn voor de transformatie en het openbare gebied. De visievorming voor Trekvlietzone Noord is gestart. Hierin opgenomen zit ook de ontwikkeling van voorzieningen. De visievorming is de start van een traject dat inzichtelijk maakt wat ervoor nodig is om hier een voorzieningencluster te kunnen inpassen.

Mercuriuskwartier
Begin 2022 is gestart met de ontwikkelstrategie voor dit deelgebied van de Binckhorst. Hier hebben twee grote participatiesessies voor plaatsgevonden. De ontwikkelstrategie moet waar mogelijk duidelijkheid bieden aan de ondernemers in het gebied en laat zien wat er de komende jaren staat te gebeuren op het gebied van openbare ruimte en vastgoedontwikkeling. Aan de Pegasusstraat is in 2022 gewerkt aan de realisatie van 300 sociale huurwoningen en diverse bedrijfsruimtes in het project Pegasus. Het tegenovergelegen terrein is daarnaast bouwrijp gemaakt ten behoeve van het nieuwe Eenheidsbureau van de politie. Verder is aan de St. Barbaraweg de tijdelijke school, Kindcentrum de Binck, geopend en wordt op de begraafplaats gewerkt aan de realisatie van een crematorium. Er is een grondreserveringsovereenkomst gesloten voor een nieuwbouwplan met bedrijfsruimten tussen de Mercuriusweg en Supernovaweg, met daarin ook nieuwbouw van het kantoor en werkplaats van de HTM. Inmiddels is de ontwikkelstrategie door het college voorgelegd aan de raad (RIS315146).

Binckhaven
In de Binckhaven vonden in 2022 veel bouwactiviteiten plaats. Op het Maanplein heeft het bouwplan Elara het hoogste punt bereikt en is Nova op de 8e woonverdieping. De bouw van het project Frank is een Binck vordert in rap tempo, waarbij de contouren van de hoogbouw inmiddels goed zichtbaar zijn. Voor De Nieuwe Hallen is voor fase 1 de omgevingsvergunning verleend en is gestart met de uitwerking van fase 2. Ter plaatste van One Milky Way is de bestaande parkeergarage gedemonteerd en is het terrein bouwrijp gemaakt. Verder is de transformatie van de nieuwe innovatiehub De Titaan bijna afgerond en is het pand door middels van een tenderprocedure verkocht aan Unknown Group. Om de verkeersveiligheid op de Maanweg te verbeteren is gestart met het maken van een ontwerp voor de herinrichting.  Het terrein van de Haagse Asfaltcentrale is gesaneerd en hier wordt gewerkt aan een plan voor een tijdelijk horecapaviljoen.

Raamsekswerkers  
Het college is gestopt met de onderzoeken naar de verplaatsing van de prostitutiezone naar de Sporendriehoek. Het doel van het Haagse beleid blijft dat sekswerkers veilig en gezond kunnen werken, dat uitbuiting wordt aangepakt en bij onvrijwilligheid hulp wordt geboden.

Gebiedsontwikkeling HS/Laakhavens
Voor het gebied HS/Laakhavens is de integrale Ontwikkelvisie (gebieds NvU) door de Raad vastgesteld (RIS311821).  

The Grace
Voor het project The Grace is de omgevingsvergunning afgegeven, die onherroepelijk is geworden. In verband met de gestegen bouwkosten, de gestegen rente en de onzekerheid over de regulering van de middenhuur is er nog niet gestart met bouwen.  Er wordt gestreefd naar start bouw in 2023.

Project MegaStores/The Embrace/Calandstraat
De gefaseerde transformatie van de MegaStores en het project The Embrace/ Calandstraat maken deel uit van de gebiedsontwikkeling Laakhavens en zijn opgenomen in de Ontwikkelvisie Laakhavens.

Verheeskade
De transformatie van de Verheeskade door 2 marktpartijen maakt deel uit van de gebiedsontwikkeling Laakhavens en is opgenomen in de Ontwikkelvisie Laakhavens.

Waldorp Four
Tussen de Waldorpstraat en het spoor komen 4 woontorens. In 2022 is een omgevingsvergunning verstrekt voor de bouw van 1.175 woningen. De ontwikkelaar IC Netherlands realiseert hier het plan waaronder sociale- en studentenwoningen. De corporaties Arcade Wonen en DUWO zijn betrokken bij de planontwikkeling. De bouwvergunning is onherroepelijk. In verband met de onzekerheid over de ontwikkeling van de bouwkosten en de investeringsbereidheid voor de dure huurwoningen is de start bouw uitgesteld.

Laakhaven West
De transformatie van dit bedrijventerrein naar een woon- werkgebied is bijna klaar.

Petroleumhaven   
Bijna alle kavels voor Kleinschalig Opdrachtgeverschap zijn uitgegeven aan de nieuwe eigenaren en bewoners.  De eerste vergunningaanvraag voor de bouw van de startersappartementen ’Ik bouw betaalbaar’ is in behandeling. Voor de locatie Laakhaven Petroleumhaven Blok A en B is de gemeente in overleg met Haag Wonen over de realisatie van circa 230 sociale- en middeldure huurwoningen. De aanleg van de nieuwe openbare ruimte aan de kant van de Waldorpstraat is aanbesteed. De ontwikkeling van de Petroleumhaven vindt op een beperkt gebied plaats. De bouwlogistiek en het leefbaar houden van dit nieuwe woongebied in aanbouw vraagt daarom bijzondere aandacht.  

Centrum

Renovatie Binnenhof 
De gemeente heeft in 2022 op belangrijke thema’s met het Rijksvastgoedbedrijf overlegd. Daarbij ging het over aanpassingen in de openbare ruimte, tijdelijke en definitieve maatregelen, de impact op de omgeving en de economische impact. Met de daadwerkelijke afsluiting van het Binnenhof met bouwschuttingen, is de renovatie ook voor de omgeving zichtbaar van start gegaan. Er is een gemeentelijke omgevingsmanager ingezet die samenwerkt met de omgevingsmanagers van het Rijksvastgoedbedrijf en van de aannemers. Samen zorgen zij voor een goede communicatie met de omgeving. De door de gemeente aangestelde programmeur heeft in overleg met de omgeving een aantal evenementen georganiseerd in de omgeving van het Binnenhof, met als doel de bezoekersstromen in het gebied op peil te houden. De Bloemententoonstelling aan de Lange Vijverberg en de Blowup-art zijn daar voorbeelden van. Er is een project gestart om vanuit de kansen en eigen ambities van de gemeente te komen tot verbetering van de buitenruimte rond het Binnenhof als vervolg op de Kern Bijzonder.

Burgemeester Patijnlaan 35
Naar aanleiding van de motie ‘Ook woningbouw in voormalig eenheidsbureau’(RIS307708) is in 2022 onderzocht of een beperkt deel van het plot van het kantoor van de politie kan worden ingezet voor de functie wonen. Het bouwblok aan de zuidzijde, de autowerkplaats van de politie, is de meeste logische plek.

Schedeldoekshaven
De gemeente wil bij de Schedeldoekshaven de overmaat aan infrastructuur verminderen en de verbinding tussen de Rivierenbuurt en het Centrum verbeteren. Door het bestaande viaduct te slopen en versmald terug te bouwen, ontstaat er ruimte voor vergroening. Voetgangers krijgen zo ook meer ruimte. Tegelijkertijd kunnen we het gebied intensiveren door 3 bouwkavels in te passen op de Schedeldoekshaven: Hoek Rijnstraat, Terminal-Noord en -Zuid. Dit is aangegeven in de gebiedsagenda Campusboulevard (RIS304124).  De gebiedsagenda’s Campusboulevard en Policycampus worden uitgewerkt in een ontwikkelvisie voor het gebied rond Den Haag Centraal. Hier is in 2022 een start mee gemaakt en input opgehaald bij omwonenden.  Deze ontwikkelvisie wordt eerst opgesteld alvorens de uitwerking van de Schedeldoekshaven zal worden opgepakt.

Spuikwartier
De ontwikkeling van het Spuikwartier omvat de realisatie van drie torens rond Amare, de aanleg van een expeditiehof en stadsbalkon naast Amare, de verbouwing van de Spuigarage en Turfmarktgarage en de herinrichting van de buitenruimte van het Spuiplein, Turfhaven, Wijnhaven en Schedeldoekshaven. Hier komt een levendige en hoogstedelijke omgeving. In 2022 is toren B opgeleverd en is door de aannemer doorgewerkt aan toren A. Naar verwachting wordt deze in de zomer 2023 opgeleverd.
Voor toren C heeft het college besloten (RIS312696) de overeenkomst met de ontwikkelaar te ontbinden omdat er geen overeenstemming is bereikt over het programma en bijbehorende grondwaarde. Bij de herprogrammering van toren C is de aangenomen motie ‘Raad aan zet als Toren C sneuvelt’ (RIS309219) van belang. Fase 1 van de Spuigarage is in december 2021 aan ASR geleverd. De laatste afrondende werkzaamheden lopen nog. In 2022 is gewerkt aan de ruwbouw van de Turfmarktgarage. Als deze gereed is, zal worden gestart met de Afbouw van de Turfmarktgarage. Het voornemen is om de parkeergarage na afronding van dit werk te verkopen aan ASR.

Het ontwerp voor de inrichting van het Spuiplein is op 15 december 2021 goedgekeurd door de Raad (RIS308961). In 2022 is dit uitgewerkt tot een definitief ontwerp dat zal worden aanbesteed. De inrichting van de Wijnhaven is eveneens uitgewerkt tot een definitief ontwerp en de uitwerking van de Turfhaven en Schedeldoekshaven is gestart. Het Spuikwartier (exclusief Amare) wordt vanuit een grondexploitatie gerealiseerd.

Escamp

Uithofslaan
De juridische procedure tegen een grondeigenaar in dit gebied is in 2022 beëindigd. In september 2022 heeft de gemeente overeenstemming bereikt met deze partij.

Gebiedsagenda Uithof Lozerlaan
Eind 2022 is een ruimtelijk haalbaarheidsonderzoek afgerond. Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de GebiedsNvU Uithof-Lozerlaan. Hiervoor wordt een gemeentelijk ambitiedocument opgesteld.

Valkenboskerklocatie
De bestaande Valkenboskerk wordt getransformeerd tot 36 koopappartementen. Hiervoor is in het najaar van 2022 een omgevingsvergunning afgegeven. In april 2022 is er een inloopavond geweest voor de omgeving en in november 2022 zijn de appartementen in verkoop gegaan.

De Stede
Aan de Hazenrade en de Vrederustlaan worden respectievelijk 32 en 50 middeldure appartementen gebouwd. De bouwvergunning hiervoor is in augustus 2021 verleend. De kavels zijn bouwrijp gemaakt en de bouw is in het voorjaar van 2022 gestart. Op het winkelplein zijn vier nieuwe kiosken gebouwd en is de openbare ruimte heringericht.

Twickelstraat/Zijpendalstraat
Het projectdocument voor de Twickelstraat/Zijpendalstraat is in januari 2022 in het college vastgesteld. Voor de nieuwbouw van de Blokpoelschool binnen dit project is de ontwerp-wabovergunning 1 november 2022 ter visie gelegd.

Parelmoerwijk
In Moerwijk-Oost heeft de WOM Den Haag Zuidwest het plan Ulenpasstraat noord in aanbouw. Het gaat om 172 woningen in het goedkope en middeldure segment, waaronder 29 sociale huurwoningen.

Schaloenstraat
Het bestemmingsplan is onherroepelijk geworden en de bestaande bebouwing is gesloopt. De omgevingsvergunning voor de bouw van 570 woningen (waarvan 222 sociaal, Staedion) is verleend, maar nog niet onherroepelijk. De naastgelegen zorginstelling Woonzorg Haaglanden (WZH) maakt zich zorgen over de parkeerdruk en heeft hierop achtereenvolgens bezwaar ingediend en beroep ingesteld. Het bezwaar is op advies van de Adviescommissie bezwaarschriften inmiddels ongegrond verklaard. Parallel aan dit traject heeft WZH een aankoopverzoek ingediend voor een stuk grond achter Lichtenbergweg 66 t/m 166, zodat de parkeerbehoefte van WZH op die manier opgelost kan worden. Dit verzoek is in behandeling. De woningbouw is eind 2022 gestart.

Loevesteinlaan Florence
Het voormalig verzorgingshuis aan de Loevesteinlaan wordt gesloopt. Voor de ontwikkeling van 144 zorgeenheden, gezondheidsvoorzieningen en 298 woningen is een 1e fase bouwaanvraag ingediend.  

Lozerhof/ Maestro
In 2022 is het bestemmingsplan vastgesteld en de omgevingsvergunning voor de nieuwbouw onherroepelijk geworden. Tevens is het nieuwe erfpachtcontract afgesloten. Inmiddels is gestart met de sloop van het huidige gebouw.
Het nieuwbouwprogramma bestaat uit in totaal 388 woningen.Er worden 136 intramurale zorgeenheden gerealiseerd. Deze zorgeenheden voorzien in een steeds groter wordende behoefte. De zorg voor de intramurale zorgeenheden wordt verleend door Saffier de Resident. Verder zitten in het plan nog 123 middeldure huurwoningen en 129 koopwoningen in verschillende prijscategorieën.

Kop Leyweg
In 2022 zijn plannen voor deze locatie verder ontwikkeld en is een begin gemaakt met het opstellen van een planuitwerkingskader.

MeLeCo
In 2022 is een start gemaakt met de ontwikkeling van de locatie hoek Melis Stokelaan/ Leyweg/ Coevordenstraat en is het opstellen van een planuitwerkingskader voor deze locatie gestart.
Te realiseren programma:
Sociale huur – grootschalige renovatie: 78 portiekwoningen (Aan de Coevordenstraat)
Sociale huur – te slopen: 128 portiekwoningen (Melis Stokelaan en Leggelostraat)
Indicatief nieuwbouwprogramma: 280 appartementen. Waarvan 100% sociale huur vervanging + 30% sociale huur toevoeging, 20% middenhuur en 20% betaalbare koop.

Denekampstraat
In 2022 is een start gemaakt met de ontwikkeling van de locatie Hengelolaan/ Maartensdijklaan/ Fluitenbergstraat en is het opstellen van een planuitwerkingskader voor deze locatie gestart.

Verkenning Sportpark Escamp
Voor de sportparken in het groene assenkruis van Zuidwest zijn in samenwerking met een extern ontwerpbureau verschillende scenario’s voor de toekomst ontwikkeld. Hierbij is met name aandacht besteed aan het toevoegen van informele sportruimte, het verbeteren van de toegankelijkheid van het sportpark en het aansluiten van het sportpark op de (nieuwe) omgeving van De Zichten en de Gaarden.

Dreven, Gaarden Zichten
Na de vaststelling van de nota’s van uitgangspunten (RIS308508) is een drietal webinars georganiseerd waarin terugkoppeling is gegeven van de participatie tot op dat moment en hoe deze geland is in de NvU’s. Bewoners hadden de gelegenheid om in de chat vragen te stellen of te reageren. Daarna zijn per buurt meerdere workshops georganiseerd om het gesprek aan te gaan over meerdere inhoudelijke thema’s.
Per buurt is een beeldkwaliteitsplan opgesteld.  Voor de Zichten is een schetsontwerp openbare ruimte opgesteld.  Voor de eerste fasen in de Zichten (Steenzicht en Ruimzicht) is de bouwplanontwikkeling opgestart, heeft de actiegebiedsaanwijzing plaatsgevonden en is het bestemmingsplan (RIS312354) vastgesteld.

De gemeenteraad heeft in februari 2022 het projectdocument voor fase 1 van de herstructurering Dreven-Gaarden-Zichten vastgesteld, inclusief grondexploitatie en beeldkwaliteitsplannen (RIS311093). Dat dekt de eerste 10 jaar van de ontwikkeling en ruim 50% van het totale programma. In maart is ook de Samenwerkingsovereenkomst (SOK) voor de realisatiefase vastgesteld (RIS311865) en op 23 maart 2022 getekend door Staedion, Heijmans en de gemeente. Vanaf dit moment is het project in uitvoering.

Tegelijkertijd met de vaststelling van het projectdocument trok de gemeenteraad ook de status ‘beschermd stadsgezicht’ voor de Dreven in. Dit besluit werd teruggedraaid nadat de Adviescommissie bezwaarschriften advies had uitgebracht op een aantal ontvangen bezwaren over dit besluit, en vervangen door een genuanceerder besluit (RIS311095). Hierbij wordt de status pas ingetrokken als het nieuwe publiekrechtelijke planologisch kader voor het bewuste gebied is vastgesteld.

De gemeenteraad heeft het aparte bestemmingsplan voor de eerste deelplannen, Steenzicht en Ruimzicht, op 10 november 2022 vastgesteld. Voor Steenzicht is ook de omgevingsvergunning aangevraagd. Dit bouwplan omvat 117 sociale huurwoningen en 103 middeldure huurwoningen. Deze vervangen de 48 sociale huurwoningen die voor dit project moeten worden gesloopt. Alle huurders van deze woningen zijn per 10 oktober 2022 geherhuisvest.

In de plint van deelplan Ruimzicht is de komst van sociale voorzieningen mogelijk gemaakt, zoals ‘Made in Bouwlust’, MuseonLab, Sabra's Bootkamp, Buurtkeuken Bouwlust en Toon. Er zijn verschillende participatietrajecten voor de diverse planonderdelen georganiseerd.

Leyweg-Escamplaan (Haga) Locatie-ontwikkeling
In 2022 is de bouw gestart van de vierde laatste fase van de gebiedsontwikkeling met het woonrijp maken van de openbare ruimte.

Assumburgweg Brandweerkazerne
Dit project, ook wel ‘Levels’ genoemd, ligt op de kop van Moerwijk Oost bij station Moerwijk. Het gaat om een sloop en nieuwbouwontwikkeling voor circa 548 woningen, 4.500 m2 commerciële functies en parkeervoorzieningen. Dit project is onderdeel van de gebiedsverkenning Moerwijk Oost. Eind 2021 is de omgevingsvergunning voor het bouwproject Levels verleend. Hiertegen loopt nog een beroepsprocedure bij de rechtbank. In juni 2022 is onverwacht het bestemmingsplan door de Raad van State vernietigd. Er wordt een bestemmingsplanherziening opgesteld met als doel het project alsnog mogelijk te maken.

De Venen
In 2022 is met de WOM DHZW en Vestia gewerkt aan het stedenbouwkundig plan en het opstellen van het Planuitwerkingskader (PUK) voor De Venen. Het PUK is eind 2022 vastgesteld (RIS313612). Het vernieuwingsplan voor De Venen bestaat uit renovatie van zo’n 300 woningen. Circa 350 woningen worden gesloopt en circa 700 woningen toegevoegd. Totaal heeft De Venen na de vernieuwing circa 1350 woningen. Voor een deelproject (Beresteinlaanblok) is in 2022 de projectontwikkeling reeds gestart om te kunnen voldoen aan de start-bouw voorwaarde van de toegekende Woningbouwimpuls-subsidie.  

Structuurvisie
Voor Den Haag Zuidwest is medio 2022 een structuurvisie ter inzage gelegd. Deze visie vormt de ruimtelijke vertaling van het programma van Zuidwest en geeft voor een periode van 20 jaar de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen weer. Inmiddels zijn de zienswijzen verwerkt en is zijn aanvullingen op het MER – naar aanleiding van het eerdere advies van de commissie MER – wederom aan deze commissie toegezonden.

Wijhestraat 28-30
Bouwgroep Pragmatis heeft hier het oude schoolgebouw verbouwd en de 6 kopers zijn er in 2022 gaan wonen. Een geslaagd project van kleinschalig opdrachtgeverschap: een bijdrage aan woningdifferentiatie en een transformatie van een bestaand gebouw naar duurzame woningen.

Erasmusveld
In 2021 is het bestemmingsplan voor deelproject Lof Erasmusveld en het ecolint vastgesteld en onherroepelijk geworden. Tevens is het uitwerkingsplan Erasmusveld Midden vastgesteld en onherroepelijk geworden. Voor beide deelprojecten zijn omgevingsvergunningen aangevraagd die in december 2021 en januari 2022 zijn verleend. Hiermee is de gestart met de bouw van nog eens 409 woningen.
Ook voor de kleinere deelprojecten De Parel (15 woningen), Noordoever (38 woningen) en Vliethoevepark (8 recreatiewoningen) zijn omgevingsvergunningen verleend en is gestart met de bouw.
Tevens zijn de laatste woningen voor Haags Buiten en de openbare ruimte van Haags Buiten gerealiseerd.

Segbroek

Energiekwartier Regentesse Zuid
In dit gebied vindt een transformatie plaats van het voormalig gemeentelijk industrieterrein naar een centrum met een stedelijk en creatief woon- en werkmilieu. Voor deze gebiedsontwikkeling is een samenwerkingsovereenkomst met Staedion en Heijmans gesloten. Het gebied wordt ontwikkeld met behulp van een grondbank-model. Hierbij nemen Staedion en Heijmans de bouwrijpe grond af van de gemeente, tegen werkelijk gemaakte kosten.

Begin 2022 zijn alle woningen van de Regent I, gelegen aan de Noordwest Buitensingel, opgeleverd. Het gaat om in totaal 38 sociale huurwoningen van Staedion en 12 grondgebonden koopwoningen. Medio 2022 is feestelijk het hoogste punt gevierd van de Regent II. De Regent II, gelegen op de hoek Van Boecopkade/Noordwest Buitensingel, behelst een woontoren met 98 appartementen en 15 grondgebonden woningen. Het project is in de afbouwfase.

Haga Sportlaan  
Dit project gaat over de herontwikkeling van het voormalige Haga-ziekenhuis en het omliggende terrein. Het ziekenhuis heeft de gemeente opdracht gegeven om een planuitwerkingskader (PUK) op te stellen. Uitgangspunt is dat er een woningbouwontwikkeling gecombineerd met zorgfuncties komt. Het PUK is in concept afgerond. Tijdelijk, winter 2022-2023, is een winteropvang in het gebouw geplaatst. 

Leidschenveen-Ypenburg

Madeliefveld
De gemeente Den Haag en woningcorporatie WoonInvest spannen zich in om woningen op het Madeliefveld te ontwikkelen in stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg. De grond is in eigendom van WoonInvest. De locatie biedt ruimte aan circa 250 woningen.De ontwikkeling van 250 woningen op het Madeliefveld is onderdeel van de prestatieafspraken tussen de gemeente en de wooncorporatie WoonInvest. Het programma bestaat voor het grootste deel uit sociale huurwoningen. Een klein aandeel van de woningen zal verhuurd worden in het middeldure huursegment.  

A4 Vlietzone
In 2022 is de gemeente Den Haag verdergegaan met het provinciale participatie- en samenwerkingstraject met de andere gemeenten (Leidschendam-Voorburg, Rijswijk en Leiden) en de waterschappen in de Vlietzone.
Den Haag is niet akkoord met het Toekomstbeeld Ambitiedocument Vlietzone.

Deelplan 20
In Deelplan 20 zijn in 2022 alle kavels uitgegeven. De meeste kavels zijn inmiddels in kleinschalig opdrachtgeverschap bebouwd. Een klein aantal kavels blijft wat achter. We zijn in gesprek met de eigenaren hiervan over de vorderingen.

Deelplan 26
Pathé heeft in 2022 de bouw weer opgepakt en gaat nu richting afronding. Ook het woonrijp maken is gestart.

ROC Mondriaan Oude Middenweg
Er is behoefte aan een permanente onderwijshuisvesting op de locatie van de huidige tijdelijke vestiging van het ROC Mondriaan aan de Henri Faasdreef. Dit kavel is onderdeel van een groter ontwikkelgebied aan de Oude Middenweg in Leidschenveen. In 2022 is de omgevingsvergunning verleend en is de bouw van het nieuwe permanente schoolgebouw gestart. Er is gestart met het ontwerp openbare ruimte om de school goed toegankelijk te maken voor alle scholieren en docenten.

Scheveningen

AMF/ Frederikkazerne  
De gemeente faciliteert het Rijksvastgoedbedrijf in haar toekomstverkenning voor de herontwikkeling van de Frederikkazerne, inclusief AMF. Uitgangspunt: in de toekomstige situatie blijft de Frederikkazerne beschikbaar voor defensiedoeleinden. Dat betekent dat er passende bouwwerken komen, zoals kantoren en ondersteunende functies. In 2022 is gewerkte aan de voorbereiding die moet leiden tot een concept-PUK en een ruimtelijke raamwerk. Aan de hand hiervan zal een participatie-traject worden opgestart.

Plesmanweg
Het ontwerpbestemmingsplan voor de nieuwbouw is in 2022 verder voorbereid. De transformatie van het monument is in volle gang.

Haagse Hout
Spaarwaterstraat
In 2022 heeft de gemeente gesproken met buurtbewoners en andere betrokken en er is verder gewerkt aan de Nota van Uitgangspunten.

Willem Royaardsplein
Dit betreft de herontwikkeling van het wijkwinkelcentrum Willem Royaardsplein en het bijbehorende parkeerterrein, de paviljoens en een aantal kiosken op en rond het plein. Er komt een ondergrondse parkeergarage, daarboven de supermarkt, winkels en woningen. Het betreft een gecoördineerde ruimtelijke procedure: in 2022 is gewerkt aan de verdere uitwerking en onderbouwing van het nieuwe bestemmingsplan, het bijpassende bouwplan en het bijpassend ontwerp voor de openbare ruimte.

Shell
In 2020 heeft Shell besloten de omgevingsvergunningaanvraag en start bouw (o.m. aanpassing vier gebouwen naar energielabel A, zo mogelijk energieneutraal en fijne werkomgeving) uit te stellen in verband met Covid. In 2022 begeleidde de gemeente Shell met een minimale bezetting voor ad hoc vragen van Shell en om bij een herstart van Shell snel te kunnen schakelen.

ANWB
Er is een zienswijze door de gemeente Den Haag ingediend op het ontwerp- bestemmingsplan ‘Residentie Parkzicht’ van de gemeente Wassenaar. Daarnaast is de anterieure overeenkomst voorbereid, waarin afspraken zijn gemaakt over kosten die mogelijk gemaakt worden op het grondgebied van de gemeente Den Haag, zoals eventuele verkeerskundige maatregelen en planschade. Tevens heeft regelmatig bestuurlijk overleg met de gemeente Wassenaar plaatsgevonden. De gemeente Wassenaar heeft aangeboden de plannen op de locatie zelf toe te lichten aan de Haagse gemeenteraad. Eind 2022 is afgesproken het pand voor driejaar beschikbaar te stellen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen.

KC -Locatie
In 2022 is de Nota van Uitgangspunten voor de herontwikkeling van de locatie van het voormalige Koninklijk Conservatorium (KC-locatie) door de raad vastgesteld (RIS310948). Ter uitwerking van de plannen heeft er participatie plaatsgevonden. Hierna is gewerkt aan een Beeldkwaliteitsdocument en gewijzigd bestemmingsplan, samen met het Rijksvastgoedbedrijf en de ANWB. Ook wordt gewerkt aan een projectdocument met grondexploitatie. In het kader van de voorgenomen sloop hebben er voorbereidingen plaatsgevonden. Zo is een aanbesteding gestart voor de sloop en zijn de nodige vergunningen reeds aangevraagd.

Verkenning Vertunneling Utrechtse Baan
De ambitie van een mogelijke vertunneling van de Utrechtse Baan is nader onderzocht met een verkeersstudie en een verkenning van de constructieve mogelijkheden. In het kader van een aangenomen motie (nav ontwerp Grotiusplaats) is gewerkt aan een rapportage voor de raad die de stand van zaken weergeeft van deze verkenning.

Grotiusplaats (Maria Stuartplein)
De Grotiusplaats bestaat uit de inrichting van de buitenruimte (Maria Stuartplein) rond de Grotius-torens van ontwikkelaar Provast en de overkapping van de Utrechtsebaan tussen de Theresiastaat en de Juliana van Stolberglaan. Er wordt een scheiding gemaakt tussen de inrichting van het Maria Stuartplein en de overkapping over de Utrechtsebaan. Voor het Maria Stuartplein is in 2021 gewerkt aan de uitwerking van het Definitief Ontwerp en een tijdelijke inrichting die noodzakelijk bleek. Voor nadere toelichting over het investeringsproject verwijzen we naar programma 9 Buitenruimte.

KJ-Plein Bovenbouw
Er zijn aanvullende afspraken gemaakt om tot uitgifte van de gronden te komen. Hierover is de gemeenteraad geïnformeerd (RIS 312933). Daarbij moet een klein perceel van NS aan de gemeente geleverd worden en worden doorgeleverd aan de ontwikkelaar. Eind 2022 zijn de gronden aan de ontwikkelaar geleverd.

Bellevue
Op 7 oktober 2021 is de PUK voor de Bellevue-locatie vastgesteld in de Raad (RIS309865). Hier is een gemengd bouwprogramma bedacht met detailhandel, kantoren en woningen (waaronder 30% sociaal). De raad heeft de bouwhoogte teruggebracht naar 165 meter inclusief Kroon. De ontwikkelende partijen hebben aangegeven dat dit niet tot een voor hen interessante businesscase leidt. Naar aanleiding van een in december 2022  aangenomen motie in de Raad heeft het college inmiddels een aangepast PUK naar de Raad gestuurd. 

Bezuidenhoutseweg 50
In 2022 is er verder gewerkt aan de afronding van het Planuitwerkingskader (PUK) voor dit project en heeft de participatie hierover plaatsgevonden. Het programma voorziet in kantoren en hotelappartementen met een bouwhoogte van 44 meter. Het college heeft begin 2023 een voorstel aan de Raad voorgelegd.

Overbouwing sporen Den Haag centraal
In 2022 zijn er verdere stappen gezet in het verkennen van de haalbaarheid van een overbouwing boven de sporen van Den Haag Centraal. Met de samenwerkende partijen NS en ProRail is een intentieovereenkomst gesloten, waarin afspraken gemaakt zijn over het vervolg van de verkenning, inclusief financiën. Daarnaast is er een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om boven de sporen te vergroenen.

Gebiedsagenda Beatrixkwartier
Voor de gebiedsagenda Beatrixkwartier is een verdiepingsslag gedaan met betrekking tot de infrastructurele dragers van het CID en de initiatieven in het gebied in samenhang en met oog voor de langere termijn. In oktober 2022 is over de ontwikkelvisie geparticipeerd met omwonenden.

SoZa locatie – 1e Fase Gebiedsontwikkeling Laan van NOI
Op basis van het vastgestelde Planuitwerkingskader voor de herontwikkeling van de locatie Anna van Hannoverstraat 4 (voormalige ministerie van de Sociale Zaken, RIS 309866) is het plan verder uitgewerkt tot een voorlopig bouwplan. Deze is vertaald naar een ontwerp- bestemmingsplan dat begin 2023 ter inzage zal worden gelegd. Hiervoor is ook een project-MER opgesteld. Over het bouwplan zijn participatiebijeenkomsten georganiseerd met omwonenden.  Ook over het bijbehorende beeldkwaliteitsdocument is in december een eerste bijeenkomst geweest met de klankbordgroep.

2e Fase Gebiedsontwikkeling Laan van NOI
Over de ontwikkelingen aan de Voorburgse zijde van het station is in mei 2022 een participatiebijeenkomst georganiseerd voor de omgeving, waar ook input is gevraagd voor de Ontwikkelvisie voor het gebied. Tijdens de CID dagen in november 2022 zijn werksessies geweest die ook als verdere input hiervoor dienen.

Verbonden partijen

Zie ook de paragraaf verbonden partijen

Vroondaal (Grondexploitatiemaatschappij Vroondaal B.V./C.V.)
De gemeente faciliteert de GEM Vroondaal en zorgt voor de publiekrechtelijke processen en vergunningverlening. De goede marktomstandigheden zorgden voor een hoge afzet van kavels en woningen in 2022. De ontwikkeling van Vroondaal vorderde in 2022 gestaag. De bouw van de school is in 2022 afgerond en de school is in gebruik genomen. Het proces van de 3e partiële herziening van het bestemmingsplan Madestein-Vroondaal (deel 2) is opgestart. Dit bestemmingsplan maakt de woningbouw in Vroondaal Zuid mogelijk op grond van de huidige planuitwerking voor de beoogde verkaveling, water en infrastructuur. Het Voorlopig Ontwerp (VO) voor het Landschapspark Madestein is in 2022 vastgesteld (RIS311976). Gestart is met de uitwerking van het Definitief Ontwerp. Deze wordt opgesteld in opdracht van GEM Vroondaal om de kwaliteitsimpuls voor het Landschapspark daadwerkelijk te kunnen realiseren. De vergunningenprocedure voor de bouwplanrealisatie van het voorzieningencluster; huisartsenpraktijk, kleinschalige supermarktvoorziening gecombineerd met woningbouw (Flair 10), is opgestart.

WOM DHZW (Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest B.V.)
De gewijzigde afspraken over de afrekenmethodiek en verlenging van de looptijd van de WOM DHZW, zijn in februari 2022 vastgelegd in een nieuwe Raamovereenkomst 2021 tussen Vestia/ Hof Wonen en de gemeente. In 2022 is het project Ulenpasstraat (Moerwijk Oost) met totaal 172 woningen, waarvan 29 sociale huur, in aanbouw gegaan. Tevens is in samenwerking met de gemeente hard gewerkt aan de voorbereiding van het laatste, maar tevens grootste project De Venen. De raad van Den Haag heeft hiervoor in december het Planuitwerkingskader De Venen vastgesteld, dat in combinatie met de opgestelde businesscase zal dienen als kader voor de gefaseerde uitvoering van dit project.

OCWV (Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld Beheer B.V./C.V.)
2022 stond in het teken van de planvoorbereiding (vaststellen grondexploitatie, herziening planologisch kader, vaststellen inrichtingsplan) voor het deelplan Erasmusveld, waar in totaal 369 woningen worden gerealiseerd.

WOM SOC B.V./C.V. (Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt Oude Centrum B.V./C.V.)
Op 20-12-2022 is een document ontvangen van de Kamer van Koophandel voor de uitschrijving uit het Handelsregister. Hiermee is vastgelegd, dat de vereffening van de BV en daarmee ook de rechtspersoon per 15-12-2022 is beëindigd.

3. Wonen en bouwen

Woningbouw
In 2022 zien we dat het aantal in aanbouw genomen woningen weer is toegenomen ten opzichte 2020 en 2021. In 2022 is voor 3.100 woningen gestart met de bouw. Dit is ruim 75% van de jaarlijkse ambitie. De productie ligt daarmee hoger dan in 2020 en 2021. Dit is vooral het gevolg van het in aanbouw nemen van een groot bouwproject in de Binckhorst (Binck City Park). In totaal gaat het om circa 615 woningen die in aanbouw zijn genomen door een corporatie waarmee het aandeel sociale corporatiewoningen uitkomt op ongeveer 20%. Daarnaast zijn er ca. 280 goedkope woningen gerealiseerd, waaronder bijna 200 studentenwoningen in beheer bij DUWO (overeenkomstig het beleid van  de vorige woonagenda, waaronder deze projecten tot stand kwamen, telden deze woningen mee als sociale huur).

In mei 2023 zal de Voortgangsrapportage Woningbouw verschijnen. In de Voortgangsrapportage Woningbouw rapporteren wij u gedetailleerd over de gerealiseerde woningbouw in 2022. Tevens verstrekken wij dan de nieuwste inzichten met betrekking tot de woningbouwprogrammering.

Regio
Eind 2021 hebben de gemeenten binnen de regio Haaglanden, de provincie Zuid-Holland, de SVH (verenigde corporaties) en de SHH (verenigde huurdersverenigingen) in een tussenakkoord (RIS 310381) afspraken vastgelegd over de groei van de woningvoorraad, de groei van de doelgroepvoorraad (DAEB-woningen, goedkope particuliere huur en goedkope koop) en de spreiding over verschillende gemeenten. Daarnaast zijn afspraken gemaakt over het verhuren van de DAEB-voorraad aan de primaire doelgroep (minimaal 70%). Er is in 2022 nog geen eindakkoord gesloten omdat de groei van de doelgroepvoorraad lager is dan de doelstelling die de regiogemeenten hadden geformuleerd op basis van behoefteonderzoek en meer beweging richting een evenwichtiger spreiding van de doelgroepvoorraad is gewenst. De Regionale Realisatieagenda Woningbouw (RRAW) Haaglanden is begin 2023 ondertekend door het college, BZK en de PZH (RIS 314503). In deze realisatieagenda zijn afspraken gemaakt tussen de regio, provincie, en Rijk over de woningbouw tot 2030, de betaalbaarheid daarvan en de kritische succesfactoren om dit mogelijk te maken.

Haagse woningcorporaties
In 2022 zijn gesprekken over de prestatieafspraken voor 2023 gevoerd. Het college heeft deze afspraken in maart 2023 vastgesteld. Daarnaast vinden op zowel uitvoerings-, beleids- en bestuurlijk niveau overleggen plaats tussen de gemeente en de corporaties die actief zijn in Den Haag. Onderwerpen die daarbij aan de orde komen zijn o.a. nieuwbouw, duurzaamheid en energietransitie, woonruimteverdeling, huisvesting aandachtsgroepen en samenwerking.

Woonwagenbewoners
In 2021 is de participatie met woonwagenbewoners van alle locaties gestart. Er is een specifiek plan voor de woonsituatie van 3 huishoudens, van wie de woonwagen in zeer slechte staat verkeert. Het betreft oudere bewoners die zelf niet in staat zijn tot vervanging van hun woonwagen. De gemeente koopt 3 nieuwe woonwagens, in het kader van een pilot sociale huurwoonwagens.  Dit aantal is later uitgebreid tot 4.
In 2021 is onderzoek gedaan naar uitbreidingsmogelijkheden van standplaatsen op de huidige woonwagenlocaties en nieuwe locaties. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de uitspraak van het College voor de Rechten van de Mens. In 2023 komt een beleidsnota Woonwagenbeleid. Hierin wordt ook uitvoering gegeven aan de motie “Versterk rechten van woonwagenbewoners” (aangenomen op 10 juni 2021, RIS309157) Ook maken we concrete afspraken met corporaties over de overdracht van het beheer van de woonwagenlocaties.

Voorraadbeleid
De Nota voorraadbeleid maakt onderdeel uit van de Woonvisie Den Haag 2022 die op 10 november 2022 door de gemeenteraad is vastgesteld (RIS313365). De Nota voorraadbeleid bevat een nadere uitwerking van de Woonvisie Den Haag 2022 als het gaat om het gebruik van de bestaande woningvoorraad. Onder het voorraadbeleid valt: kamerbewoning, bouwkundig splitsen, woningonttrekking, de opkoopbescherming en de toeristische verhuur. Hieronder wordt nader op deze onderwerpen ingegaan.

In 2022 heeft de rechtbank in eerste instantie meerdere uitspraken gedaan dat de gemeente Den Haag de vergunningplicht voor woningomzetting, woningvorming (bouwkundig splitsen) en woningonttrekking voor woningen in het dure segment niet goed gemotiveerd had. Eind 2022 heeft de rechtbank in meerdere uitspraken geoordeeld dat de vergunningplicht voor woningen in het dure segment wel goed onderbouwd is. Op dit punt loopt ook nog een hoger beroepszaak waarvan de zittingsdatum in 2023 nog niet bekend is.

Bouwkundig splitsen
Sinds 2019 geldt een ‘nee tenzij’ beleid voor bouwkundig splitsen (woningvorming). Bouwkundig splitsen wordt alleen in bepaalde gebieden en onder voorwaarden toegestaan. In onderstaande tabellen staat het aantal aangevraagde en verleende omgevingsvergunningen voor bouwkundig splitsen en het aantal aangevraagde en verleende woningvormingsvergunningen in 2021 en 2022. Beiden vergunning zijn nodig om een woning bouwkundig te mogen splitsen.

Overzicht omgevingsvergunningen bouwkundig splitsen 2021 en 2022

Overzicht woningvormingsvergunningen 2021 en 2022

^{1 Stand van zaken week 50 2022}

Sinds het beleid uit 2019 is het aantal aanvragen voor omgevingsvergunningen voor bouwkundig splitsen sterk afgenomen. In 2022 zijn er tot en met week 50 22 omgevingsvergunningen verleend. Bij een groot aantal van deze verleende omgevingsvergunningen is sprake van situaties die vallen onder de overgangsbepaling van artikel 8:2 uit de Huisvestingsverordening Den Haag 2019. In die situaties is geen woningvormingsvergunning nodig.

In 2021 werden er 4 woningvormingsvergunningen verleend. In 2022 zijn er geen woningvormingsvergunningen verleend.

Kamerbewoning
Een omzettingsvergunning is verplicht voor kamerbewoning vanaf 3 personen. In wijken waar al in 5% of meer van de woningen kamerbewoning plaatsvindt, worden geen vergunningen meer afgegeven. Datzelfde geldt ook voor wijken met een gemiddelde WOZ-waarde in het goedkope en het middeldure segment. Aan de vergunning zijn bovendien nieuwe voorwaarden verbonden. Zo dient het minimum woonoppervlak per kamerbewoner 18 m2 te bedragen. Ook dient voldaan te worden aan geluidseisen als er sprake is van kamerbewoning vanaf 5 personen. In onderstaande tabel is het aantal aangevraagde en verleende omzettingsvergunningen weergegeven in 2021 en 2022. In 2022 zijn er 14 omzettingsvergunningen verleend.

Overzicht aanvragen omzettingsvergunningen 2021 en 2022

Toeristische verhuur
Onder het beleid voor toeristische verhuur van woonruimten valt onder andere vakantieverhuur. Alle bewoners van Den Haag hebben onder dit beleid de mogelijkheid om hun woning in beperkte mate te verhuren aan toeristen als zij zelf op vakantie zijn. Tot 1 augustus 2021 was het toeristisch verhuren van woonruimten niet toegestaan. Om een woning voor vakantieverhuur te verhuren, kunnen inwoners een registratienummer en een vergunning voor vakantieverhuur aanvragen. Met deze vergunning mogen zij hun woning maximaal 30 nachten per kalenderjaar verhuren. Het bieden van tijdelijk verblijf (short stay) in woningen blijft verboden. In 2021 waren er na invoering van het toeristisch verhuurbeleid per 1 augustus 2021 175 vergunningen verleend. In 2022 ligt dat aantal op een kleine 300 vergunningen.

Overzicht aanvragen vergunningen vakantieverhuur 2021 en 2022

Onder toeristische verhuur valt ook verhuur van een pied-à-terre. Verhuur van een pied-à-terre is een vorm van toeristische verhuur. Voor verhuur van een pied-à-terre zijn in 2022 geen verzoeken binnengekomen.

Woningonttrekking
In de onderstaande tabellen zijn de cijfers opgenomen voor het aantal vergunningen voor woningonttrekking en het aantal ontheffingen voor een pied-à-terre voor eigen gebruik. Gelet op de grote schaarste aan woningen in Den Haag is woningonttrekking meestal niet toegestaan om de woningvoorraad zoveel als mogelijk te beschermen. Uitzondering betreft de maatwerkregeling waarbij woningonttrekking ten behoeve van logies onder voorwaarden mogelijk is op het moment dat een pand na oplevering nooit als woning in gebruik is genomen en vóór 2020 is opgeleverd. In 2022 zijn er in totaal 28 vergunningen voor woningonttrekking verleend. Dat aantal is vergelijkbaar met 2021. De vergunningen zijn vrijwel allemaal verleend op basis van de maatwerkregeling.
De verwachting is dat het aantal verleende vergunningen voor woningonttrekking op basis van deze maatwerkregeling de komende jaren afneemt. Ten eerste omdat voor de meeste woningen die vallen onder de maatwerkregeling vermoedelijk reeds een vergunningaanvraag is ingediend. Ten tweede omdat de voorwaarde die is gesteld dat de maatwerkregeling alleen geldt voor woningen die vóór 2020 zijn opgeleverd ervoor zorgt dat er geen aanwas van nieuwe woningen meer bijkomt waarvoor de maatwerkregeling van toepassing kan zijn.

Van een pied-à-terre voor eigen gebruik is sprake als iemand een woning heeft gekocht om als tweede woning te gebruiken. Op het adres van de pied-à-terre staat niemand als bewoner ingeschreven in de Basisregistratie Personen. Omdat de woning maar voor een deel van de tijd wordt gebruikt om in te wonen, wordt dit gezien als onttrekking van de woning aan de woningvoorraad. Daarvoor is dus een ontheffing nodig. In 2022 is deze ontheffing 14 keer verleend.

Woningonttrekkingen (inclusief short stay maatwerkregeling)

Pied-à-terre voor eigen gebruik

^{1 Stand van zaken week 50 2022}

Opkoopbescherming
In maart 2022 is de opkoopbescherming ingevoerd. Woningen met een WOZ- waarde in 2022 tot en met EUR 355.000 mochten niet worden verhuurd als ze na invoering van de maatregel zijn aangekocht. Deze prijsgrens wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld aan de hand van de nieuwe NHG-grens voor het desbetreffende jaar. Voor 2023 betekent dit een grens van EUR 405.000. Onder bepaalde voorwaarden is een vergunning of ontheffing mogelijk op de maatregel. De opkoopbescherming zorgt ervoor dat beleggers en particulieren betaalbare woningen in de stad niet mogen opkopen om ze te verhuren. Zo blijven er meer koopwoningen over voor mensen die er zelf in gaan wonen. Op deze manier maken starters en doorstromers met lage en middeninkomens meer kans op het kopen van een eigen koopwoning. De maatregel wordt medio 2023 geëvalueerd.

Overzicht vergunningen opkoopbescherming:

^{1 Stand van zaken week 50 2022}

Monitor Woonagenda
De gemeenteraad is toegezegd dat de maatregelen uit de Woonagenda gemonitord worden.  Begin 2022 verscheen de eerste voortgangsrapportage over de maatregelen van de Woonagenda met de monitor Haagse woningmarkt in de bijlage.

Woonruimteverdeling
De druk op de bestaande sociale huurvoorraad is onverminderd groot. Het totaal aantal ingeschreven woningzoekenden bij Woonnet Haaglanden nam in 2022 opnieuw toe. Lang niet alle ingeschreven woningzoekenden reageren op woningadvertenties. Het aantal reagerende woningzoekenden in Den Haag en in alle regiogemeenten nam af in 2022

Na een forse stijging van het aantal nieuwe verhuringen tot 4.921 in 2021, nam dit aantal in 2022 weer af tot 4.289. Ook het aantal advertenties nam af van 3.292 in 2021 naar 2.612 in 2022 en het gemiddeld aantal reacties per woningadvertentie daalde van 350 naar 344. De mediane inschrijfduur voor doorstromers in Den Haag nam af van 60 naar 49 maanden en voor starters daalde deze van 79 naar 78 maanden.

Urgenties
In 2022 zijn 1004 aanvragen voor urgenties inclusief aanvragen voor eenmalig woningaanbod ingediend: 351 zijn toegewezen en 384 zijn afgewezen. Daarnaast zijn 269 urgenties vanwege herstructurering toegewezen. Van de 351 toegekende urgentie zijn er 98 toegekend met toepassing van de menselijk maat (hardheidsclausule).

Sinds april 2021 beoordeelt de gemeente de urgentieaanvragen op een andere manier. De nadruk ligt meer op persoonlijke benadering en menselijk maat. Deze manier van werken zetten wij in 2023 voort. Hiervoor worden intakers opgeleid.

Huisvestingsvergunningen
Per 1 juli 2019 is een huisvestingsvergunningplicht ingetreden voor woningen in het middenhuursegment (tot en met 185 WWS-punten). Doel: mensen met een middeninkomen meer kans geven op een middenhuurwoning. In 2022 zijn 6.742 aanvragen behandeld, waarvan 1.768 aanvragen in de goedkope sector en 4.974 in het middensegment. In totaal zijn 6.124 huisvestingsvergunningen toegekend: 1.670 in de goedkope sector en 4.454 in het middensegment.

In 2022 heeft een één-meting plaatsgevonden (RIS 314392). Dit is een evaluatie naar aanleiding van de invoering van een huisvestingsvergunning voor woningen met een middenhuur. De uitkomsten van WoON2021 zijn hierin meegenomen. Door de krapte op de woningmarkt zien we dat mensen die recht hebben op een sociale huurwoning deels noodgedwongen aangewezen zijn op het middensegment. Middeninkomens slagen vaker in het hogere segment. Het aandeel hogere inkomens dat in een middenhuurwoning terecht komt is aanzienlijk is gedaald en slaagt voornamelijk in het vrije sector segment. Met de huisvestingsvergunning voor middenhuur sturen wij erop dat hogere inkomens geen concurrent zijn van de lagere en middeninkomensgroepen.

Doorstroompremie
In juli 2021 is de subsidieregeling Doorstroompremie grote sociale huurwoningen Den Haag 2021 in werking getreden. De premieregeling is bedoeld voor kleine huishoudens die een grote woning van minimaal 80m2 woonoppervlak en minimaal 5 kamers achterlaten. Het gaat erom dat die woning vervolgens weer wordt verhuurd aan een groot huishouden met minimaal 4 kinderen. De regeling liep tot 1 januari 2023 en is verlengd tot 1 januari 2024. In 2022 zijn er 34 aanvragen gedaan. Daarvan zijn er 16 toegekend en 11 afgewezen. Zeven aanvragen zijn nog in behandeling.  

Zorgdoelgroepen en statushouders

Statushouders
Statushouders krijgen een eenmalige woningbemiddeling aangeboden door de woningcorporaties. Het aantal te huisvesten statushouders varieert per jaar. De taakstelling voor 2022 is vastgesteld op 836 personen. Daarnaast is in het asielakkoord van augustus 2022 (zie RIS313088) aan gemeenten gevraagd inspanning te leveren om 6.500 statushouders extra te huisvesten in 2022. Voor Den Haag betekende dit een extra opgave van 204 statushouders. Dit is geen onderdeel van de officiële wettelijke taakstelling, maar een extra ambitie (die meetelt als voorsprong op 2023). De totale opgave voor 2022 kwam hiermee op 1.040 te huisvesten statushouders.

Het merendeel van de statushouders wordt door de corporaties gehuisvest. Dankzij een grote inspanning van de corporaties hebben we in 2022 in totaal 986 statushouders gehuisvest. Daarmee is de taakstelling gehaald. De extra ambitie is niet volledig gehaald, maar we hebben wel een voorsprong behaald van 150 personen op de taakstelling van 2023.

In 2022 zijn de bewoners van twee groepslocaties geherhuisvest: de Koolwitjelaan
(RIS310168) en SoZa (RIS311805). De huurcontracten van deze statushouders liepen af en konden niet verlengd worden. In totaal hebben ca. 160 personen een permanente woning aangeboden gekregen door de corporaties.

Resultaten in 2022 als het gaat om zorgdoelgroepen en statushouders:

• Corporaties leveren volgens reguliere afspraken 313 woningen per jaar. Hiervan zijn er ca. 269 gerealiseerd (meetdatum 14 december 2022). Het tekort schuift mee naar volgend jaar.
• De gemeente is in 2021 gestart met de bouw van het tijdelijke woningbouwproject Henri Faasdreef. Sinds de zomer van 2022 worden deze 70 woningen bewoond.
• In 2022 is de gemeente gestart met de verbouwing van het Willem Dreeshuis. Sinds 2021 wonen hier al 60 personen (uitstroom MO). Na de verbouwing worden de overige 59 woningen in gebruik genomen voor reguliere huurders (schatting Q2 2023).
• In samenwerking tussen Haag Wonen en VPS Leegstandbeheer zijn 24 jongeren via het team Jongeren van OCW/SZW in 2022 gehuisvest in sloopwoningen.
• In het kader van de tweede tranche van het Doorbraakplan (RIS311879 ) zijn in 2022 46 nieuwe statushouders gehuisvest aan de Koolwitjelaan. Op de locatie SoZa worden 40 nieuwe statushouders gehuisvest. Een deel hiervan is eind 2022 al gehuisvest, het overige deel wordt begin 2023 gehuisvest.

Ondanks alle maatregelen en extra inspanningen was er eind 2022 nog steeds sprake van een tekort aan woonplekken. Om het tekort aan te vullen en draagvlak te genereren, heeft de gemeente aan bewonersorganisaties, vastgoedpartijen, corporaties, zorgpartijen en Haagse fondsen gevraagd om met ideeën te komen voor nieuwe oplossingen en locaties. Hiermee is een basis gelegd voor een brede coalitie met de stad.

Gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire
Gedupeerden van de kinderopvangtoeslagenaffaire in Den Haag krijgen brede ondersteuning van casusregisseurs, die vanuit verschillende disciplines binnen de Gemeente zijn aangesteld. Er is een lokaal maatwerkregeling voor gedupeerden die hun zelfstandige woning zijn verloren door de toeslagenaffaire en op dit moment niet aan bod komen op de woningmarkt door de grote druk. Op basis hiervan kan een woningcorporatie gedupeerden een eenmalig passend woningaanbod doen als zij door de druk op de woningmarkt geen passende woning kunnen vinden. Dit lokaal maatwerk is vastgelegd in het collegebesluit Lokaal maatwerk in het kader van de kinderopvangtoeslagenaffaire (RIS 309520) per 20 juli 2021. Deze regeling is eind 2022 en wordt verlengd in 2023.

Naast het lokaal maatwerk is er een aantal keer naar aanleiding van een medische situatie urgentie verleend, met het oog op de bijzondere situatie van gedupeerden. Daarnaast wordt er in brede zin advies gegeven aan casusregisseurs van gedupeerden met een woonprobleem.

Studenten
Den Haag zet zich in om een studentenstad te zijn voor alle studenten: MBO, HBO, WO en internationaal. De Woonvisie 2022 (voorheen woonagenda 2020-2023) geeft een ambitie aan om in de periode tot 2023 in te zetten op 1.000 studentenwoningen en tot 2026 in totaal 3000 studentenwoningen aan de stad toe te voegen. Dit is inclusief de 1000 eenheden tot 2023. Het aantal woningen waarvan de bouw gestart is in de periode 2020-2022 bedraagt in totaal 462 (inclusief 114 tijdelijke woningen).

Met de potentiële uitbreiding van de Universiteit van Leiden en TU Delft in Den Haag, blijft de vraag naar studentenwoningen toe nemen. De instroom van internationale studenten is onzeker door de oproep vanuit het Rijk om de internationalisering van het onderwijs te beperken. Om scherp te blijven op mogelijkheden en kansen zetten we de werkgroep studentenhuisvesting (met alle Haagse hoger onderwijsinstellingen en DUWO) voort. Hieruit is ook het initiatief genomen voor een task force met de Universiteit van Leiden, De Haagse Hogeschool en DUWO om projectkansen actief met elkaar te signaleren en daarnaar te handelen. Om tegemoet te komen aan de grote vraag naar studentenwoningen, verkennen we de mogelijkheden voor hospitaverhuur en de verruiming van de regels rondom verkamering in specifieke wijken.  

Voor 2023 en 2024 zijn momenteel 1.292 studentenwoningen geprogrammeerd.  Gelet op de verwachte ontwikkelingen van de studentenpopulatie, blijft de bouwopgave voor de middellange termijn onverminderd hoog.

Arbeidsmigranten
Het creëren van leefbare, veilige en menswaardige woonomstandigheden voor arbeidsmigranten in Den Haag is een primair doel (commissiebrief ‘Proces aanpak huisvesting arbeidsmigranten’ (RIS 305089). Dat geldt zowel voor huisvesting in de bestaande woningvoorraad als specifieke huisvesting voor arbeidsmigranten. Aan de komst van arbeidsmigranten in de gemeente zitten vele aspecten en dat vraagt om een brede aanpak. Dat doet de gemeente via samenwerking en coördinatie tussen de verschillende diensten, beleidsvelden, directies en portefeuilles. In 2022 is de raad hierover door middel van de 2e voortgangsrapportage over arbeidsmigranten geïnformeerd (RIS311440).  

Kwaliteitsbeleid Haagse woningvoorraad
In 2022 is het onderzoek naar de kwaliteit van de Haagse woningvoorraad, ook wel bekend als de schouw, opgeleverd. Ook is de vocht- en schimmelexpert dit jaar geëvalueerd en de samenwerking is voortgezet. Tot slot is in 2022 de woning APK in het leven geroepen.

VVE-balie
In 2022 zijn totaal 2.939 contacten met Verenigingen van Eigenaars geweest. De verenigingen zijn op weg geholpen met advies en informatie. Hierbij ging het om technisch advies, bemiddeling, maar ook hulp bij opstarten en advies en begeleiding bij verduurzaming.

Huurbalie
Huurders en verhuurders kunnen hier terecht voor advies en informatie. De huurbalie informeert over rechten en plichten en helpt mensen op weg. Voor vragen rondom problemen als vocht en schimmel heeft de huurbalie dit jaar 11 adviezen gegeven en huurders doorverwezen naar de GGD, het huurteam, het meldpunt woonoverlast en het juridisch loket voor verdere adviezen. Daarnaast worden sociale huurder doorverwezen naar de vocht- en schimmelexpert wanneer zij er niet uitkomen met de corporaties.  

Hou van je huis
In 2022 hebben inwoners 20.959 keer contact opgenomen met Hou van je Huis. Hou van je Huis heeft deze inwoners informatie en advies gegeven over duurzaam woningonderhoud, en veilig en gezond wonen. Daarnaast hebben inwoners zich veelvuldig aangemeld voor diensten zoals de Direct Bespaar Actie. In 2022 is het aantal nieuwe contacten met ongeveer 450% toegenomen ten opzichte van 2021. Een deel van deze toename is te verklaren doordat de aanmeldingen voor een aantal producten sinds Q2 ook centraal werd geregistreerd. Van de inwoners die contact hebben opgenomen met Hou van je Huis zijn 2.939 woningeigenaar in een Vereniging van Eigenaars.

Inwoners van Den Haag kunnen voor vragen en advies terecht op de verschillende locaties in de stad maar ook via mail en telefoon is Hou van je Huis bereikbaar. In februari 2022 is de locatie op de Escamplaan gesloten. Daarnaast is er hard gewerkt aan het openen van locaties in Escamp en Mariahoeve.

4. Toezicht en handhaving wonen
De Haagse Pandbrigade (HPB) houdt toezicht op de fysieke staat en het gebruik van gebouwen in Den Haag. Door middel van handhaving beëindigt de brigade overtredingen en misstanden die bij het toezicht naar voren komen. De Haagse Pandbrigade richt zich op onderwerpen als onvergunde en vergunde kamerbewoning, hennepkwekerijen, illegale bouw, achterstallig woningonderhoud en de aanpak van woonoverlast. De gemeente controleert daarnaast ook de woonwagencentra op naleving van de bouw- en woonregelgeving. Er wordt integraal gecontroleerd, waarbij ook aandacht is voor de juiste inschrijvingen in de Basisregistratie Persoonsgegevens en mogelijke onvolkomenheden bij uitkeringen.

Opgaven
Naast de reeds genoemde activiteiten van de HPB is er ook een begin gemaakt met het uitvoeren van opgaves: -aanpak kiosken, -aanschrijven van gemeentelijke monumenten en de gebiedsaanpak in Laak.

Aantal meldingen
Het aantal meldingen bij het Meld- en Steunpunt Woonoverlast is in vergelijking met 2021 teruggelopen naar 4.200. Dat zijn 300 meldingen minder dan in 2021. Het gaat om circa 2.950 meldingen over woonoverlast en onrechtmatig gebruik van woningen en 1.250 meldingen over achterstallig woningonderhoud en illegale bouw.

Kaapseplein
In 2022 heeft de gemeente het extra toezicht gehouden op woningen rond het Kaapseplein en omgeving als onderdeel van de prioritaire gebiedenaanpak gecontinueerd. In het gebied worden veel overtredingen opgespoord, zoals kamerverhuur zonder vergunning, bewoning door huishoudens zonder huisvestingsvergunning en gebruik van woningen als bedrijfsruimte. Er wordt stevig ingezet op deze overtredingen. In veel gevallen worden bestuurlijke boetes opgelegd.

Bestuurlijke boetes
Zoals al aangegeven bij de aanpak Kaapseplein wordt bij het constateren van overtredingen het bestuursrechtelijk dwangmiddel van de bestuurlijke boete frequent ingezet. In 2022 zijn er in totaal 127 bestuurlijke boetes opgelegd.

Nieuwe werkwijze handhaven
Met ingang van 2021 is de Haagse Pandbrigade aan de slag gegaan met het realiseren van de doelstellingen uit het uitvoeringsbeleid ‘Handhaven met ambitie’. Het uitvoeringsbeleid adresseert de groeiende vraag naar handhaving door de groei van de stad, de druk op de woningvoorraad en de stijgende meldingen. Kort gezegd betekent dit een cultuur- en werkwijzeverandering van sec reageren op meldingen naar een proactieve probleem- en gebiedsgerichte benadering. Deze nieuwe aanpak krijgt ook gestalte in het zogenaamde opgavegericht werken. Een voorbeeld hiervan is de eerder beschreven gebiedsaanpak op en rond het Kaapseplein en Laak.

5. Beheer bedrijfspanden
De gemeente kan besluiten om strategisch relevante gronden en panden aan te kopen met het oog op toekomstige stedelijke ontwikkeling. De gemeente beheert het vastgoed totdat de ontwikkeling plaatsvindt. Waar mogelijk wordt het vastgoed verhuurd waarbij de huurbaten zoveel mogelijk dekking bieden voor de lasten. Exploitatiesaldi worden verrekend met de reserve Strategisch vastgoed stadsontwikkeling. Als het strategisch vastgoed niet langer een bijdrage levert aan de beleidsdoelstellingen, wordt het verkocht. Zo is de Copernicusstraat 270 in 2022 verkocht.

6. Omgevingsvergunningen
In 2022 zijn 4782 aanvragen voor een omgevingsvergunning ingediend. Dit zijn 544 aanvragen minder dan 2021. Het gaat om 3650 bouwaanvragen (400 aanvragen minder dan 2021), 579 aanvragen voor een kapvergunning (70 aanvragen minder dan 2021) en 648 overige aanvragen (21 aanvragen meer dan 2021). Ruim 94% van de bouwaanvragen heeft betrekking op een bouwsom van minder dan € 250.000. Er zijn 51 grote bouwplannen ingediend met een bouwsom groter dan € 1 mln. Dit zijn 16 grote plannen minder dan 2021. Het gevolg hiervan is dat de totale legesopbrengst voor omgevingsvergunningen  € 8,5 mln. lager is dan begroot.

Dienstverlening
Uit het klanttevredenheidsonderzoek blijkt dat de gemeente goed scoort op vriendelijkheid, behulpzaamheid en duidelijkheid. Persoonlijk contact voordat een vergunning wordt aangevraagd, wordt eveneens zeer goed ervaren. Minder tevreden zijn klanten over de snelheid en de voortgang van het proces. We zetten in om sneller het proces te doorlopen.

De campagne ‘Bouwen in en met de buurt’ is in 2018 opgezet om initiatiefnemers en buurtbewoners een handreiking te geven hoe zij elkaar kunnen informeren over bouwplannen. Gebleken is dat veel inwoners deze mogelijkheden, om geïnformeerd te worden, niet kennen. In 2022 is gestart met het maken van een informatiefilmpje voor inwoners die te maken krijgen met initiatieven en bouwplannen in hun omgeving. Het filmpje geeft uitleg over hoe de Omgevingsalert app werkt, het proces en de mogelijkheden als een initiatiefnemer voornemens is te (ver)bouwen in de buurt, maar ook wat te doen als de vergunning is verleend en er bouwoverlast is. Zodra het filmpje gereed is worden de bewonersorganisaties geïnformeerd. Daarnaast is er een online tool ontwikkeld de “zonnewijzer”. Dit is een online tool om het traject van vergunningaanvragen voor zonnepanelen makkelijker te maken

Wet- en regelgeving
Groene leges en leges sociale huurwoningen
In 2018 is € 5 mln. beschikbaar gesteld voor de pilotregeling Groene leges. De regeling is in 2020 verruimd en verlengd tot de Omgevingswet in werking treedt. Door de verruiming is het ook voor grote projecten aantrekkelijk om duurzaamheidsinitiatieven te ontplooien. Concreet gaat het om minder leges voor een omgevingsvergunning als het bouwplan op duurzame wijze is gerealiseerd. In 2022 zijn 71 nieuwe aanvragen ingediend voor groene leges met een potentiële legesvermindering van € 0,397 mln. 100 aanvragers hebben hun aanvraag in 2022 duurzaam uitgevoerd en hebben een korting gekregen van in totaal € 0,596 mln. In totaal is er tot en met 2022 € 1,126 mln. aan kortingen verstrekt. Per 31 december 2022 zijn er nog 138 lopende aanvragen die mogelijk recht hebben op een legeskorting van in totaal € 1,933 mln. Voor de regeling is nog € 1,942 mln. beschikbaar.

Naast deze regeling is in 2020 € 6 mln. beschikbaar gesteld om de bouw van sociale huurwoningen te stimuleren. Ook deze regeling is verlengd tot de inwerkingtreding van de Omgevingswet. De legesvermindering is € 2.000 per gerealiseerde sociale huurwoning. In 2022 is 1 aanvraag ingediend voor 174 sociale huurwoningen met een potentiële legesvermindering van € 0,348 mln. Tot en met 2022 is nog geen korting verstrekt. Per 31 december 2022 zijn er 16 lopende aanvragen met in totaal 2433 te bouwen sociale huurwoningen, die mogelijk recht hebben op een legeskorting van in totaal € 4,864 mln. Voor de regeling is nog € 1,136 mln. beschikbaar.

Omgevingswet
De Omgevingswet treedt op 1 januari 2024 in werking. De voorbereiding wordt gedaan voor diverse onderdelen, zoals vergunningverlening, toezicht en handhaving. Het proces wordt meer integraal ingericht. Er wordt hard gewerkt om de processen op orde te krijgen en aan te passen.

Met het omgevingsplan Binckhorst doet Den Haag ervaring op door met de Omgevingstafel Binckhorst de vergunningaanvragen integraal door de projectinspecteur en adviseur te behandelen op een vast dagdeel. Naast het bouwen wordt er ook getoetst aan de thema’s als natuur, water, openbare ruimte en woonprogramma. Naast de Omgevingstafel is er ook een Toezichttafel en een Naleeftafel.

Omgevingsvisie
Het coalitieakkoord 2022-2026 spreekt uit: “De intensieve sturing op de ruimtelijke ordening in de stad krijgt vorm op basis van de nieuwe omgevingsvisie.” Met de invoering van de Omgevingswet veranderen ook de beleidsproducten voor de sturing van het ruimtelijk fysieke domein. De omgevingsvisie bevat de hoofdlijnen van het beleid voor de fysieke leefomgeving. De visie zal richtinggevend worden voor ontwikkeling, beheer en behoud van de fysieke leefomgeving van de stad en in relatie tot de regio. De Omgevingsvisie kan worden beschouwd als de formele opvolger van de Agenda Ruimte voor de Stad, maar ook van enkele andere grote beleidsnota’s zoals de Haagse Nota Mobiliteit. De omgevingswet en dus ook de omgevingsvisie integreert het ruimtelijk ordeningsbeleid en het milieubeleid. Het doel is het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, en het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving.

In 2022 is een eerste fase van participatie met inwoners, ketenpartners en belangenbehartigers gehouden over de toekomst van de stad. Op basis van deze input en de afgeronde tussenproducten “staat van de leefomgeving” en “beschrijving van beleid en opgaven” is de nota reikwijdte en detailniveau (NRD) als startpunt van de milieueffectrapportage afgerond en in 2022 ter inzage gelegd. Met de uitkomsten op de zienswijzen wordt gewerkt aan de omgevingseffectrapportage (OER) en een ontwerp-omgevingsvisie. In 2023 wordt gewerkt aan de volgende fase in de totstandkoming van de definitieve omgevingsvisie.

Kwaliteitszorg gebiedsontwikkelingen
 In het coalitieakkoord geeft het college aan dat het hoge eisen stelt aan de kwaliteit van de ontwikkeling van de stad. Dit geldt voor de grote gebiedsontwikkelingen, maar ook bij ontwikkelingen in de bestaande Haagse wijken. In de commissiebrief stadsstedenbouwer en ruimtelijk kwaliteitssysteem (december 2020, RIS307136) zijn verschillende activiteiten benoemd voor kwaliteitszorg. Een van de activiteiten betreft het opstellen van beeldkwaliteitsplannen voor de grote gebiedsontwikkelingen. In 2022 hebben in dit kader werksessies en een participatietraject voor het Kwaliteitsplan CID plaatsgevonden (onder andere tijdens een STAD gesprek en de CID-dagen in oktober). Tijdens de CID-dagen zijn het concept beeldkwaliteitsplan Laakhavens en Beatrixkwartier gepresenteerd en besproken. De planning is om in het tweede kwartaal van 2023 zowel het Kwaliteitsplan als de beeldkwaliteitsplannen aan de gemeenteraad voor te leggen. In Zuidwest zijn de volgende beeldkwaliteitsplannen in 202 door de raad vastgesteld: Dreven, Gaarden, Zichten (RIS311093) en De Venen (RIS313612). Medio 2023 worden het Kwaliteitsplan Zuidwest en het beeldkwaliteitsplan Morgenstond naar de raad gestuurd. Tot slot is in 2022 een kwartiermaker stadsstedenbouwer gestart die verkent op welke wijze een stadsstedenbouwer binnen de gemeente vorm kan krijgen. De kwartiermaker heeft zowel binnen als buiten de gemeente gesprekken gevoerd en is ook met verschillende gemeenteraadsleden in gesprek gegaan.

De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen
De Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen treedt samen met de Omgevingswet (OW) in werking. Door middel van proefprojecten wordt de beoogde werkwijze van het stelsel beproefd. In Haaglanden zijn nu een beperkt aantal integrale proefprojecten actief. In het voorjaar gaan we als Wkb-pilot proefdraaien met de systemen en de beoogde werkprocessen toetsen en testen. Omdat de wet ook gevolgen heeft voor onze rol als opdrachtgever is het nieuwe stelsel OW en Wkb in het gemeente brede opdrachtgevers overleg 2 maal gepresenteerd en toegelicht. Landelijk wordt vanuit de VNG gestimuleerd om als ambassadeursnetwerk aan de slag te gaan. De gemeente is hierbij ambassadeurstrekker voor de gemeenten in Haaglanden. Ook landelijk leveren we een bijdrage aan de implementatie en ontwikkeling van deze wet, in nauwe samenwerking met de VNG en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

Stikstofproblematiek
Op 29 mei 2019 is het Programma Aanpak Stikstof via een rechterlijke uitspraak onbruikbaar geworden. Dit heeft in Den Haag grote gevolgen gehad voor vergunningverlening van projecten zoals woningbouw. Het Rijk heeft daaropvolgend maatregelen bekend gemaakt en wetsvoorstellen gedaan om de vergunningverlening en realisering van projecten weer mogelijk te maken.

Op 2 november 2022 heeft de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State deze zogeheten “bouwvrijstelling” vernietigd. Dat betekent dat voor alle projecten waarvoor een omgevingsvergunning is aangevraagd en in behandeling is, onderzocht moeten worden op mogelijke stikstofdepositie in de bouw- en/of gebruiksfase.

Om ervoor te zorgen dat er nu en in de toekomst voldoende stikstofruimte beschikbaar is voor de bouwopgave van Den Haag, is de gemeente blijvend in samenspraak met partners, zoals het Rijk en de Provincie, in onderzoek of er lokale maatregelen mogelijk zijn die stikstof ontwikkelruimte opleveren.

7. Bestemmingsplannen
In 2022 is gewerkt aan een aantal actualiseringsplannen en aan een aantal plannen die noodzakelijke zijn vanwege beleidswijzigingen en ontwikkelingen. Nieuwe plannen zijn vanwege de komst van de Omgevingswet zo min mogelijk gestart. Vastgesteld zijn Maestro Waldeck 2021 en Binckhorst herstelbesluit 1C en het Parapluplan Flitsbezorging. Verder wordt nog gewerkt aan een wijzigingsplan voor de Lange Houtstraat, Strand, diverse locaties hotels, Steenzicht en Ruimzicht, Assumburgweg, Schaloenstraat, Bloemenbuurt, Madestein-Vroondaal derde herziening, Brasserskade, Vruchten- en Heesterbuurt, Neherkade Slachthuislaan, Willem Royaardsplein, Ypenburg A12-zone, Anna van Hannoverstraat (SoZa).       
In 2022 is de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet opnieuw uitgesteld, in eerste instantie naar 1 juli 2023. De ALV VNG heeft echter een motie aangenomen waarin wordt gepleit voor verder uitstel (1 januari 2024). Onder regie van het programma Implementatie Omgevingswet is verder gewerkt aan het aanpassen van de werkprocessen voor vergunning, toezicht en handhaving. Er is geoefend met de aangeschafte software.
Er is een transitieplan gemaakt om toe te werken naar het Omgevingsplan, dat alle bestemmingsplannen, verordeningen over de fysieke leefomgeving en de zogenaamde “bruidsschat” moet bevatten. Er is geoefend met de software voor het wijzigen van het “omgevingsplan-van-rechtswege” dat ontstaat op de datum van inwerkingtreding va de Omgevingswet.
Op het gebied van dienstverlening is Den Haag bezig met het ontwikkelen van digitale vragenbomen voor vergunningaanvragen. Een belangrijk onderwerp onder de Omgevingswet is participatie bij de verschillende instrumenten, zoals omgevingsvisie, omgevingsplan en omgevingsvergunning. Bij al deze instrumenten zijn in 2022 handreikingen en leidraden opgesteld.
Met Raad en College zijn middels een duale werkgroep voorstellen gemaakt over het bindend advies van de raad bij afwijkingen op het omgevingsplan, en wanneer participatie een indieningsvereiste is bij aanvragen omgevingsvergunning. Besluitvorming over deze voorstellen zullen in het eerste kwartaal van 2023 plaatsvinden.
Om de samenhang tussen de instrumenten en het afstemmen van de planprocedures goed te waarborgen zijn er in 2022 een tweetal trajecten gestart: één gericht op de particuliere initiatieven en de route van verschillende gremia waarlangs de toetsing plaatsvindt en één waarbij de onderlinge samenhang van de instrumenten, hiërarchie en onderliggende producten wordt afgestemd. Beide trajecten zullen in 2023 ter besluitvorming worden voorgelegd.

8. Kernregistraties
Naast het beheer van basis- en kernregistraties is in 2022 gewerkt aan verbetering van de geo-informatievoorziening. Door de diverse vormen van hybride werken zijn veel gebruikers blijven profiteren van digitale geo-informatie. Ook op afstand was er veel locatie gebonden informatie over de fysieke stad beschikbaar.

In 2022 werkte de gemeente aan het laatste jaar van het programma Totaal Driedimensionaal (T3D). Dit is een programma waarin Den Haag samen met de Vereniging Nederlandse Gemeenten, Amsterdam en Rotterdam werkt aan een driedimensionale werkwijze voor de geo-basisregistraties. Het gaat om de hele keten: van inwinning en beheer tot gebruik. Elk van de gemeenten is verantwoordelijk voor een deel. Voor Den Haag ligt de uitdaging bij de inwinning. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een Portaal en een Regiekamer om de aangeleverde data zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Er is hiervoor een omgeving ingericht die ervoor zorgt dat datasets van uiteenlopende bronnen die nodig zijn bij het beheer van 3D stadsmodel in samenhang worden opgehaald en beschikbaar gesteld in de proefopstelling van de beheerketen. Hierin worden controles uitgevoerd op de kwaliteit van de aangeleverde datasets en kan gemonitord worden wat de voortgang is in het ververwerkingsproces. Een belangrijk doel van het T3D programma is het delen van opgedane kennis. Hiertoe is een platform opgezet waarop alle opgeleverde producenten en bijbehorende documentatie beschikbaar wordt gesteld. De informatie op dit platform is bedoeld voor alle gemeenten in ons land die aan de slag gaan met 3D informatie. De architectuur die is opgebouwd binnen T3D wordt onderdeel van GEMMA (GEMeentelijke Model Architectuur).  

Basisregistraties    
De Wet basisregistratie ondergrond (BRO) is er sinds 2018. In 2022 zijn er 9 grondwatermonitoringputten, 857 grondwaterstanden en 12 geotechnische sondeeronderzoeken toegevoegd aan het bronhouderportaal. Met geotechnisch sondeeronderzoek wordt zowel op land als op zee de opbouw van de ondergrond in kaart gebracht. De landelijke voorziening zorgt ervoor dat deze gegevens nu voor iedereen beschikbaar zijn als open data. De zelftoets is voor de eerste maal met een positief resultaat afgesloten. Er zijn verbeteringen toegepast die ervoor hebben gezorgd dat er in 2022 voldoende regie kon worden gevoerd op de procesmatige kant van de dataverwerking. Hierdoor is de tijdigheid van het aanleveren van gegevens aan de landelijke voorziening gewaarborgd.
In 2022 is opnieuw gewerkt aan de kwaliteitsverbetering van de basisregistratie grootschalige topografie. Het gaat hierbij om de overgang naar de verbeterde standaard IMGEO 2.2. Er zijn 16 Haagse wijken verkend en dat heeft geleid tot het aanpassen van ruim 60.000 punten in de basisregistratie grootschalige. In het kader van de Verordening Naamgeving en Nummering zijn zeven nieuwe straatnamen vastgesteld en tweemaal is het onderschrift aangepast.

3D Stadsmodel                                                                                                                                        
Het Haagse 3D stadsmodel (digitale stadsmaquette) heeft nieuwe en meer gedetailleerde data. Na de Europese aanbesteding in 2020 zijn in 2021 en 2022 de Haagse wijken en buurten stuk voor stuk opgeleverd en in gebruik genomen. Het 3D-stadsmodel geeft goed inzicht in de fysieke leefomgeving en zal een basis gaan vormen voor de Digitale Spiegelstad.

Datalab
Ook in 2022 zijn grote stappen gezet met het Datalab Energietransitie. Dit is een platform waarop informatieproducten worden ontwikkeld rondom een maatschappelijk vraagstuk. Er wordt gebruik gemaakt van open en gesloten data met verschillende doelen voor verschillende doelgroepen, maar wel met dezelfde data. Op deze manier wordt een samenwerkplatform opgebouwd waarbij alle betrokkenen op basis van dezelfde informatie beslissingen kunnen voorbereiden. Er is gestart met een datalab voor de Ondergrond.

9. Grondbeleid
We hebben hoge ambities ten aanzien van het aantal te realiseren woningen, de betaalbaarheid, leefbaarheid, duurzaamheid en het groen. Om deze ambities te verwezenlijken, kan het nodig zijn om op gerichte plekken actief grondbeleid te voeren. We zetten dit instrument vaker in.
De gemeente voert bij faciliterend grondbeleid zelf geen grondexploitatie. De gemeente bevordert particuliere initiatieven en neemt waar mogelijk planologische belemmeringen weg. Ook biedt de gemeente begeleiding bij de realisatie. Eventueel stimuleert de gemeente private investeringen door te investeren in publieke voorzieningen, zoals infrastructuur en openbare buitenruimte. Afspraken tussen de gemeente en initiatiefnemers worden contractueel vastgelegd zoals in een anterieure overeenkomst of planuitwerkingskader.

[1] Stand van zaken in week 50 van 2022