Lasten en baten
Drie kwart van de lasten van dit programma hebben betrekking op economische ontwikkeling en
structuurversterking en op promotie, toerisme en marketing:

• Economische ontwikkeling en structuurversterking is gericht op onderscheidende Haagse businessclusters en een verbreding van de Haagse economie zodat meer mensen aan het werk gaan.
• Promotie, toerisme en marketing richt zich op het creëren van een attractieve stad om meer bezoekers en bestedingen aan te trekken.

Andere activiteiten binnen dit programma zijn: dienstverlening, bedrijven en midden- en kleinbedrijf, huisvesting, werkmilieus en bedrijventerreinen en regionale bedrijfschappen.

De activiteiten binnen dit programma zijn hoofdzakelijk gedekt uit algemene middelen. Daarnaast heeft de gemeente opbrengsten ontvangen uit de verhuur van vastgoed (zoals de HSD Campus) en belastingen voor de bedrijveninvesteringszones.

Resultaat
Het programma sluit af met een voordeel van € 2,2 mln. ten opzichte van de begroting. De afwijkingen zijn verderop in dit hoofdstuk nader toegelicht. De 3 belangrijkste oorzaken zijn:

• € 1,0 mln. voordeel op de vestigingskosten van nieuwe internationale organisaties in Den Haag. Het duurt langer dan verwacht voordat de organisaties aan de voorwaarden hebben voldaan.
• € 0,8 mln. voordeel op bedrijventerreinen en kantoren, vanwege capaciteitsgebrek en te weinig nieuwe projecten en initiatieven.  
• € 0,7 mln. voordeel op gemeentelijke panden, met name World Forum.

Neutrale ontwikkelingen
Er is € 0,7 mln. minder lasten gerealiseerd dan begroot, waar lagere onttrekkingen tegenover staan ter hoogte van hetzelfde bedrag uit reserves op het programma Economie. Zie voor de toelichting het onderdeel Reserves, voorzieningen en investeringen.

Verschillen 2022 t.o.v. 2021

• In 2022 heeft geen toevoeging aan de reserves plaatsgevonden, terwijl dit in 2021 nog € 11,4 mln. was. De belangrijkste oorzaak is dat in 2021 de € 10 mln. uit de vrijval Rotterdamse Baan, die ingezet wordt voor de Campus Den Haag Leiden, toegevoegd is aan de Reserve Stedelijke Ontwikkeling.
• In 2022 is ruim € 4 mln. meer lasten gemaakt dan in 2021. Dit wordt met name veroorzaakt doordat in 2022 het grootste deel van het Sociaal Economische Herstelplan is uitgevoerd.

Waar bestaan de kosten uit?
Financiële verantwoording per activiteit (lasten en baten per activiteit en verschillenverklaring)

Lasten
In 2022 is € 15,4 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 2,7 mln. voor subsidies, sponsoring en bijdragen aan evenementen (incl. € 0,8 mln. Sociaal Economisch Herstelplan)
• € 2,1 mln. aan overige activiteiten uit het Sociaal Economisch Herstelplan, zoals gastvrijheid en programmering.
• € 1,8 mln. voor The Hague Marketing Bureau voor de toeristische marketing.
• € 1,5 mln. voor congressen en de acquisitie daarvan.
• € 1,4 mln. voor promotie van de binnenstad en het toerisme.
• € 1,0 Invictus Games
• € 2,5 mln. voor de personele inzet.
• € 2,4 mln. overig.

Baten
Op deze activiteit is € 0,5 mln. aan baten gerealiseerd:

• € 0,3 mln. opbrengst uit het overschot van de opgeheven stichting Power of Freedom.
• € 0,1 mln. terugontvangen subsidies van evenementen die niet doorgingen .
• € 0,1 mln. overig.

Lasten
In 2022 is € 13,1 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 2,5 mln. voor activiteiten in het kader van het Sociaal Economisch Herstelplan (zoals I-Lab Veiligheid en kwartiermarkers Maak- en Zorgindustrie).
• € 1,7 mln. voor de ondersteuning van de internationale non-profitsector (waarvan € 0,1 mln. uit de reserve Internationaal en werving om acquisities te realiseren).
• € 1,3 mln. voor het versterken van het veiligheidscluster, waarvan € 0,5 mln. subsidie aan The Hague Security Delta.
• € 1,0 mln. voor het startup-programma Impact Economy.
• € 0,7 mln. voor Partners in de Stad en uitvoeringsorganisaties, waarvan € 0,5 mln. exploitatiesubsidie InnovationQuarter.
• € 4,3 mln. voor de personele inzet.
• € 1,6 mln. overig.

Baten
Op deze activiteit is € 0,7 mln. aan baten gerealiseerd:

• € 0,2 mln. subsidie Metropoolregio Rotterdam Den Haag voor het cluster Veiligheid.
• € 0,1 mln. subsidie van het Rijk voor het uitvoeren van het convenant van Vrede en Recht.
• € 0,1 mln. onttrekking reserve Overcommittering voor de technische bijstand Kansen voor West.
• € 0,1 mln. EFRO subsidie voor de technische bijstand Kansen voor West.
• € 0,1 mln. overig.

 Toelichting financieel resultaat                                                                                       € 0,2 mln. N/I

Internationaal en werving                                                                                                       € 1,0 mln. V/I
Organisaties kunnen onder voorwaarden een tegemoetkoming krijgen in de vestigingskosten vanuit de gemeentebrede reserve Internationaal en werving. Vanwege langdurige (internationale) besluitvormingsprocessen duurt het soms langer dan begroot voordat organisaties voldoen aan de voorwaarden van deze tegemoetkoming. Afgelopen jaar is daarom € 0,9 mln. nog niet besteed. Betaling volgt zodra organisaties hebben voldaan aan de voorwaarden. De middelen blijven beschikbaar in de reserve Internationaal & Werving voor dit doel.

Sociaal Economisch Herstelplan                     € 0,7 mln. N/I
2022 was het laatste jaar van het Sociaal Economisch Herstelplan. Vanwege de achterblijvende realisatie op fysieke projecten op programma 11, zijn hier gedurende het jaar extra projecten aan toegevoegd, allen gericht op coronaherstel en een langdurige economische impuls. Zo konden bijvoorbeeld meer goede voorstellen gehonoreerd worden voor de subsidieregeling Samenwerking Innovatie Ondernemers. Verder hebben we extra aanvullend programma gedraaid tijdens de Gov Tech Summit voor de Haagse start up ondernemers en is er extra geïnvesteerd in het verbredingsthema Zorg.

Overig                                                                                                                                       € 0,5 mln. N/I
Overige kleinere resultaten per saldo. 

Lasten
In 2022 is € 4,8 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 1,3 mln. voor de subsidies aan de bedrijveninvesteringszones.
• € 1,0 mln. voor de acquisitieopdracht aan de The Hague Business Agency.
• € 0,7 mln. voor projecten uit het Sociaal Economisch Herstelplan, waaronder de mkb digitaliseringsvouchers.
• € 0,4 mln. voor het midden- en kleinbedrijf en dienstverlening.
• € 1,1 mln. voor de personele inzet.
• € 0,3 mln. overig.

Baten
Op deze activiteit is € 1,6 mln. aan baten gerealiseerd:

• € 1,2 mln. bijdragen van de bedrijveninvesteringszones.
• € 0,2 mln. subsidies van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de Provincie Zuid-Holland, voor de mkb digitaliseringsvouchers.
• € 0,2 mln. overig.

Lasten
In 2022 is € 5,9 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 1,6 mln. voor de huisvesting van bedrijfsverzamelgebouwen, waaronder Technology Park Ypenburg, HSD Campus, en YES!Delft.
• € 0,8 mln. voor de ontwikkeling van een bedrijventerrein en kantoren en het creëren van aantrekkelijke werkmilieus in de stad.
• € 0,4 mln. voor huisvestingsmogelijkheden voor startups en scale-ups.
• € 2,0 mln. voor de personele inzet.
• € 1,1 mln. overig.

Baten
Op deze activiteit is € 3,2 mln. aan baten gerealiseerd:

• € 1,9 mln. opbrengsten uit de verhuur van de gemeentelijke panden voor dit programma.
• € 0,6 mln. vrijval uit de Reserve Stedelijke Ontwikkeling ten behoeve van de Twickelstraat (naar programma 13 Stadsontwikkeling) en de Beatrijsstraat (naar de activareserve) vanuit het Actieprogramma Kleinschalige Bedrijfshuisvesting.
• € 0,3 mln. is een onttrekking aan de Reserve Stedelijke Ontwikkeling Economie ten behoeve van het Actieprogramma Kleinschalige Bedrijfsruimte
• € 0,2 mln. onttrekking aan de reserve Toegekende (gemeentelijke) revolverende investeringsmiddelen.
• € 0,3 mln. overige baten

 Toelichting financieel resultaat                                                                                  € 2,4 mln. V/I

Bedrijventerreinen en kantoren                     € 0,8 mln. V/I
Het toevoegen van de benodigde metrage bedrijfs- en kantoorruimte in de dichtstbevolkte stad van Nederland is zoals verwoord in de Urgentiebrief Bedrijfsruimte (RIS311819) erg complex. Naast een algeheel gebrek aan ruimte, gaat het bijvoorbeeld om complexe eigendomsstructuren en (woningbouw)speculaties die processen vertragen en gemeentelijke sturing bemoeilijken. Ook is binnenstedelijk ontwikkelen duur, zeker met de gestegen bouwkosten, en levert woningbouw eerder een sluitende business case op en is dit omgeven met minder risico dan bij het realiseren van bedrijfs- of kantoorruimte het geval is. Hoewel dit dus al eerder geconstateerd is in de urgentiebrief, vlot het aantal nieuwe projecten en initiatieven nog niet. Samen met capaciteitsproblemen door een krappe arbeidsmarkt, zowel intern bij de gemeente als extern bij andere overheden en bedrijven, is er minder uitgegeven aan bedrijventerreinen en kantoren.

Gemeentelijke panden                        € 0,7 mln. V/I
De kosten voor World Forum vielen lager uit in 2022. Ten gevolge van de crisis in de Oekraïne zijn veel medewerkers ingezet om huisvesting voor deze groep te realiseren. Deze inzet heeft gevolgen gehad voor het realiseren van het onderhoudsplan. Er zijn prioriteiten gesteld en waar mogelijk zijn werkzaamheden met een jaar uit gesteld, waaronder bij World Forum. De middelen blijven beschikbaar in de onderhoudsreserve.

Bedrijfsverzamelgebouwen                     € 0,4 mln. V/I
Dit voordeel is ontstaan door een hogere bezettingsgraad in de bedrijfsverzamelgebouwen en het inlopen van de door corona ontstane huurachterstanden.

Overig                                                                                                                                       € 0,5 mln. V/I
Overige kleinere resultaten per saldo.

In 2022 was de realisatie lager vanwege personeelstekorten.